جلوگیری از سقط جنین با شناخت علت سقط جنین

سقط جنین چه زمانی اتفاق می افتد؟

بسیاری از مادران باردار می‌ترسند که ورزش کردن، زمین خوردن یا بلندکردن اجسام سنگین باعث سقط‌ جنین آنها شود، اما بهتر بدانید که احتمال تاثیر گذاشتن چنین عواملی بر سقط بسیار کم است. ولی به یاد داشته باشید که سیگار کشیدن، مصرف مواد مخدر و الکل احتمال سقط جنین را شدیدا افزایش می دهد.حتی تصادفات عادی با ماشین نیز باعث سقط‌ جنین نمی‌شود. اما پژوهشی که در سوئد انجام شد نشان می‌دهد، باردارانی که در معرض دود دست دوم سیگار قرار گرفته‌اند نسبت به بانوانی که در معرض این دود نبودند ۶۷ درصد بیشتر به سقط جنین دچار می شوند.

بعضی از بیماری‌‌ها مانند تیروئید، دیابت، عفونت مجاری دستگاه تناسلی و لاغری یا چاقی بیش از حد می‌توانند باعث سقط جنین شوند. به همین دلیل باید قبل از لقاح‌جنین، نسبت به کنترل و مداوای چنین بیمار‌هایی اقدام کنید. بسیاری از بانوان تصور می‌کنند که استرس می‌تواند باعث سقط جنین شود، ولی دلیل علمی برای اثبات این تصور وجود ندارد. دکتر لیرنر می‌گوید: هیچگونه دلیل معتبری که استرس یا اضطراب را با سقط‌ جنین مرتبط بداند، در دسترس نیست.

بعضی از عفونت‌ها مثل لیستریا (به علت خوردن گوشت‌کم‌پخته یا لبنیات پاستوریزه نشده رخ می‌دهد) و توکسوپلاسموز (معمولاً به علت خوردن گوشت خام یا کم‌پخته یا تماس با مدفوع گربه اتفاق می‌افتد) نیز می‌تواند باعث سقط جنین شود. اما خوشبختانه این موارد به ندرت اتفاق می‌افتد.

در این مطلب نگاهی دقیق به این عوضوع می‌اندازیم و شما را از آخرین پژوهش‌ها درباره علت‌ سقط‌ جنین و راه های جلوگیری از سقط‌ جنین که هم اکنون در دسترس است مطلع می‌کنیم.

شناخت نشانه ها و روند سقط جنین

متاسفانه، زمانی که سقط آغاز شد، هیچ‌ کاری برای متوقف کردن آن نمی‌توانید بکنید و مسلما نباید خواستار توقف آن باشید، چراکه تعداد بسیار زیادی از این تلفات به علت مشکلات شدید در رویان یا جنین است.

نشانه‌های مشهود سقط شامل خونریزی شدید و گرفتگی عضلانی می‌باشد که بر خلاف دیدن لکه‌های خونی است که مکررا در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد. این لکه‌های کم‌رنگ، می‌تواند به علت جایگزینی تخمک بارورشده باشد یا بوسیله جفت درحال رشد که ریشه‌های خود در دیواره‌ها و رگ‌های خونی رحم فرو می‌برد. دکتر هنری لیرنر می‌گوید: اما نیمی از اوقات، خونریزی نشان‌دهنده سقط جنین است و این در نتیجه از بین رفتن رویان و آغاز تخریب آن است. زمانی‌که شروع به خونریزی می‌کنید، کار به پایان رسیده است، معمولا هفت تا ده روز بعد از پایان کار، خونریزی را مشاهده می‌کنید.

درصورتی‌که فکر می‌کنید، ممکن است، جنین را سقط کنید، پزشک یا مامای خود را مطلع سازید. اگر واقعا سقط جنین داشته‌اید، پزشک یا ماما می‌خواهد اطمینان حاصل کند که بافت‌های تخریب شده کاملا از بدنتان خارج شود. در غیر اینصورت، به روندی به نام D&C (کورتاژ) نیاز دارید.

1- سقط جنین به علت اختلالات کروموزمی

علت های اصلی سقط جنین به دو گروه وسیع، مشکلات با رویان یا جنین و مشکلات بدنی مادر تقسیم می‌شود. مسبب بیش از ۵۰ درصد مشکلات رویان است، آنچه‌ که متخصصین به عنوان خطاهای کروموزومی آنرا به حساب می‌آورند.

دکتر لیرنر تشریح می‌کند: زمانی‌که کروموزوم های تخمک و اسپرم درهم می‌آمیزند تا رویان را تشکیل دهند، معمولا بطور صحیحی با یکدیگر جفت می‌شوند. اما گاهی اوقات ترتیب بهم می‌خورد. از آنجایی‌که کروموزوم ها طرح کلی رشد را در خود دارند، اگر ناصحیح جفت شوند، رشد رویان متوقف شده و از بین می‌رود.

این خطاها می‌تواند آنچنان چشمگیر باشد که بارداری به خودی‌خود هرگز اتفاق نیافتد، ممکن است، تخمک بارور شده شروع به تقسیمات سلولی کرده و رشد کند، اما نتواند خود را در لایه های دیواره رحمی جایگزین کند. تخمکی که به این شیوه بارور شود، هرگز به مقصدی نخواهد رسید که یک خانم از تست بارداریش جواب مثبت بگیرد.

دکتر ویلیام هامل متخصص در سقط جنین و ناباروری از مرکز باروری سن‌دیگو می‌گوید: بخش عظیمی از جنین‌هایی که از نظر ژنتیکی غیرعادی هستند، در دیواره رحم جایگزین نمی‌شوند و تعداد معدودی که جایگزین می‌شوند، اکثرا سریعا سقط می‌شوند. بدن به خودی‌‌خود مشکل را شناسایی کرده و به آن رسیدگی می‌کند، حتی قبل از اینکه فرد متوجه بارداریش شود. اکثر سقط‌ها در دوازده هفته اول رخ می‌دهد. دکتر هامل توضیح می‌دهد: زمانی‌که از محدوده هشت تا ۱۲ هفتگی عبور کردید و پزشک ضربان قلب جنین را با اولتراساند مشاهده کرد،مادر باردار ۹۸ درصد شانس گذراندن دوره کامل و زایمان نوزادی سالم را دارد.

نقش سن خانم ها بر اختلالات کروموزومی و سقط جنین

اختلالات کروموزومی در بارداری رابطه بسیار نزدیکی با سن خانم‌ها دارد. دکتر لزلی ریگان مدیر بخش سرویس سقط جنین در بیمارستان سنت مری لندن و پروفسور بالینی از امپریال کالج لندن می‌گوید: هرچه سن بانوان افزایش می‌یابد، احتمال سقط جنین بیشتر می‌شود.

بنابرگفته‌های دکتر هامل، خانمی با سن ۳۵ سال یا جوانتر، ۱۵ درصد احتمال سقط جنین را دارد و همانطوری‌که سن به ۳۹ سال نزدیک می‌شود، احتمال سقط ۲۰ درصد می‌شود. در سن ۴۰ سالگی احتمال خطر به ۳۰ درصد افزایش می‌یابد و زمانی‌که سن خانمی ۴۲ سال یا بیشتر می‌شود، احتمال سقط نزدیک به ۴۰ درصد می‌رسد.  

دکتر لرنر توضیح می‌دهد: دخترها در زمان تولد با تمامی تخمک‌های طول عمرشان به دنیا می‌آیند. هرچه سن فرد بیشتر می‌شود، تخمک‌ها برای آسیب در معرض آلاینده‌های محیط‌زیستی زمان بیشتری را می‌گذرانند، این مخرب‌های زیستی شامل مواد شیمیایی خطرناک، گازها و فلزات سنگین هستند. این تخریب اجتناب‌ناپذیر ژن‌ها در طول زمان می‌تواند دستور برنامه رشد تخمک‌ها را ناخوانا کند. اکنون دانشمندان مشکوک هستند که سن پدر خصوصا اگر او بیشتر از ۴۰ سال عمر داشته باشد، ممکن است، همچنین عاملی برای سقط جنین باشد، گرچه احتمال آن نسبت به سن مادر بسیار کمتر است.

2- سقط جنین به علت اختلالات ساختار بدنی داخل رحم

براساس گفته‌های دکتر هامل، دومین علت بسیار معمول سقط زودهنگام، اختلالات در بدن بانوان بوده که در اغلب موارد مشکل رحمی است. او تشریح می‌کند: حداقل ۳۰ درصد تمامی سقط‌ها به علت ساختار بدنی داخل رحم است. در میان این‌ها، غده فیبروز بزرگترین مشکل است.

دکتر حامل تاکید می‌کند: گرچه این غده‌های خوش‌خیم در سن باروری بانوان بسیار معمول هستند، تمامی آنها باعث سقط نمی‌شوند. کلید مسئله مکان و اندازه آنهاست. او می‌گوید: هرچه غده به مرکز رحم نزدیک‌تر باشد که در آن‌ تخمک بارورشده می‌تواند جایگزین می‌شود، به احتمال بیشتری باعث سقط جنین می‌شود و درباره اندازه نیز، هر غده‌ای بزرگتر از ۵ سانتی‌متر می‌تواند مسئله‌ساز باشد. برای خارج کردن غده فیبروز در کاهش خطر سقط جنین، اغلب اجرای عمل جراحی بسیار موثر است، بدون این‌که مانع توانایی فرد در لقاح جنین یا ادامه بارداری تا انتهای دوره کامل شود.

3- سقط جنین به علت اختلالات هورمونی

اختلالات هورمونی در مادران سومین علت اصلی محتمل سقط جنین است. دکتر هامل می‌گوید: ده درصد سقط ها مرتبط به رخدادهای هورمونی به ویژه میزان کم پروژسترون است. پروژسترون بدن بانوان را تشویق می‌کند که جنین و طبیعت سُست سیستم ایمنی بدن مادر (تحت تاثیر جنین) را به‌عنوان مسئله‌ای رضایت‌بخش قبول کند. اگر میزان این هورمون در خانمی بطور طبیعی کم باشد، ولی تا هفته ۸ تا ۱۰ بارداری از مکمل های پروژسترون استفاده ‌کند که در آن زمان جفت شروع به تولید پروژسترون می‌کند، بطور شگفت‌انگیزی احتمال نتیجه بارداری سالم را افزونی می‌بخشد.

4- سقط جنین به علت اختلالات لخته خونی یا ترومبوفیلیا

اختلالات لخته خونی یا ترومبوفیلیا در مادران، چهارمین علت اصلی احتمالی سقط است. لخته‌ خونی در کوچکترین و شکننده ترین رگ‌های خونی جنین، جفت و بندناف شکل می‌گیرد.

دکتر هامل توضیح می‌دهد: اختلالات لخته خونی می‌تواند مانع جریان خون شده و باعث از بین رفتن رویان شود. درمان‌های ضد لخته‌شدن خون مثل آسپرین در مقادیر کم و استفاده از داروی هپارین طی بارداری به پیشگیری از لخته‌شدن خون کمک کرده و احتمال خطر سقط را کاهش می‌دهد.

سقط جنین بعد از سه ماهه اول بارداری (سقط‌ جنین دیرهنگام)

سقط جنین دیرهنگام در کمتر از دو درصد از بارداری‌ها اتفاق می‌افتد. بعد از سه‌ماهه اول، سقط‌ جنین معمولا به علت اختلالات کروموزومی رخ می‌ دهد و دلیل این اختلالات نیز معمولا ناهنجاری‌های نادر کروموزومی ارثی، عفونت رحمی یا دهانه رحمی است.

دکتر لیرنر می‌ گوید: در سقط جنین دیرهنگام، دهانه یا گردنه رحم (Cervix) نمی‌تواند از جنین درحال رشد حمایت کند. ضعف دهانه رحم ممکن است به دلیل آسیبی باشد که در جراحی قبلی یا بارداری قبلی به آن وارد شده است و یا دلایل وراثتی باعث بروز آن گردد.

از هفته ۱۶ تا ۲۴ بارداری اکثر سقط‌جنین‌ها به علت ضعف دهانه رحمی اتفاق می‌افتند. اگر پزشکتان تشخیص دهد که مشکل ضعف دهانه رحمی دارید، امکان دارد برای بسته نگهداشتن دهانه رحم بخیه کوچکی به آن بزند که آنرا سرکلاژ سرویکس (Cervical cerclage) می‌نامند. ضعف دهانه رحمی از هر 500 باردار فقط یک نفر را با مشکل مواجه می کند.

جلوگیری از سقط جنین مجدد

درحالی‌که تعداد کثیری از متخصصین موافقند که یک سقط جنین به تحقیقات نیازی ندارد، درباره علت سقط مجدد و بنابراین زمان درخواست کمک برای درمان آن، نظرات متفاوتی وجود دارد. دکتر هامل می‌گوید: قاعده معمول تخمینی این است‌که خانمی بعد از سه سقط پیاپی باید به پزشک مراجعه کند، ولی من فکر می‌کنم این زیاده روی است.

دکتر هامل تشریح می‌کند: من معتقدم که هر خانمی جوانتر از ۳۵ سال که دو سقط جنین پیاپی داشته باشد، باید درپی درمان باشد و اگر او مسن‌تر از ۳۵ سال است، بعد از فقط یک سقط جنین، من خواستار ملاقات با او هستم.

دکتر هامل توضیح می‌دهد: همانطورکه در شکل عامیانه می‌گویند، علت آن ساعت بیولوژیک بدن است. به‌جای آن‌که اجازه دهیم، خانمی چند بار از تلف شدن جنینش رنج ببرد، به جلوگیری از سقط جنین مجدد نیاز داریم. اگر هر دفعه‌ای که خانمی دچار سقط جنین می‌شود، اجازه ‌‌دهیم، مدت زیادی بگذرد، گاهی اوقات قدرت باروری او کم شده یا حتی نابارور می‌شود.

چنین تحرک فعالانه‌ای به پیشرفت عظیمی در درمان سقط جنین مجدد منجر می‌شود. تا مدتی اخیر، بنیان بیش از ۴۰ درصد از سقط جنین‌ها ناشناخته بود. دکتر هامل می‌گوید: اکنون این تعداد به کمتر از ۵ درصد رسیده است. افزون براین، پزشکان قادرند تا اکثر بانوانی را که درجستجوی کمک هستند، با موفقیت درمان کنند. دکتر هامل ادامه می‌دهد: در کمک به خانمی با سقط جنین مزمن، در هفتاد درصد از مواقع موفق هستیم، تا به هدف او برای درآغوش کشیدن نوزادی سالم دست یابیم.  

مطالعه بیشتر:

1- سقط زودهنگام یا زودرس جنین

2- چگونه با افسردگی پس از سقط جنین کنار بیاییم؟

3- عوارض سقط جنین عمدی (مشکلات بعد از سقط جنین)

4- سلول های NK یا سلول های کشنده طبیعی علت سقط جنین مکرر