اسطوخودوس در بارداری و خواص اسطوخودوس در طب سنتی چیست؟
اسطوخودوس، گیاهی تزئینی، زیبا و محبوب است که اغلب مردم آن را به دلیل رنگ بنفش و رایحه منحصر به فرد و دلپذیری که دارد، می شناسند. اما شاید برایتان جالب باشد که بدانید گیاه اسطوخودوس و دمنوش، عرق و روغن حاصل از آن، در مصارف دارویی و طب سنتی نیز سابقه ای طولانی دارند. بنابراین برای کسب اطلاعات بیشتر از فواید و مزایای احتمالی این گیاه بر روی سلامتی و همچنین خواص و عوارض جانبی احتمالی اسطوخودوس در بارداری، با ما در ادامه این مقاله همراه شوید.
اسطوخودوس چیست؟
اسطوخودوس (Lavender)، که با نام علمی (Lavandula angustifolia) شناخته می شود، گیاهی گلدار از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است که به دلیل رایحه شیرین و خاص خود، در تهیه لوازم آرایشی و بهداشتی، عطر، صابون و همچنین روغن های خوشبو برای مصارف آروماتراپی (دست یابی به اهداف درمانی به کمک مواد معطر)، مورد استفاده قرار می گیرد. اعتقاد بر این است که اسطوخودوس، بومی شمال آفریقا، مناطق کوهستانی مدیترانه. خاورمیانه و هند بوده و سپس از این مناطق به سایر بخش های جهان راه یافته و گسترش پیدا کرده است.
از نظر مشخصات ظاهری و ویژگی های گیاهشناسی، باید بگوییم که اسطوخودوس واقعی، که گاهی اوقات اسطوخودوس انگلیسی نیز نامیده می شود، درخچه ای چند ساله است که در محدوده وسیعی از مناطق آب و هوایی و در دمای بین 7 تا 21 درجه سانتیگراد به خوبی رشد کرده و در صورت مساعد بودن شرایط و کاشت در ارتفاعات خشک، بایر و آفتاب گیر در مناطق دارای خاک آهکی، حتی می تواند برای 20 تا 30 سال زنده بماند. اغلب گونه های اسطوخودوس، در حدود 90 تا 140 سانتی متر قد کشیده و بلند می شوند و دارای شاخه هایی با رنگ خاکستری نقره ای هستند که تضاد زیبایی را با رنگ گل های گیاه ایجاد می کند. برگ های اسطوخودوس، نخی شکل، کشیده و با طولی در حدود 2 تا 5 سانتی متر بوده و به صورت قائم و ایستاده بر روی شاخه ها رشد می کنند. رنگ سبز روشن تا سبز مایل به خاکستری برگ ها و وجود پرزهای سفید رنگ بر سطح و زیر آن ها، ویژگی دیگری است که باعث تمایز آن ها می شود. فصل گلدهی گیاه اسطوخودوس بین خرداد تا مهر ماه بوده که در طی آن گل هایی به رنگ های یاسی، آبی کمرنگ، بنفش و یا ارغوانی، در بخش های انتهایی شاخه ها و به صورت سنبله پدیدار می شوند. و در نهایت پس از دوره گلدهی، در زمان رسیدن میوه، میوه های کوچک مغز قهوه ای تشکیل می شود.
اسطوخودوس نه تنها یک گیاه زینتی محبوب و معطر است که با عطر و طعم خاص خود، به بسیاری از غذاهای مدیترانه ای حس تندی می بخشد، بلکه به دلیل وجود مواد ارزشمندی همچون ویتامین A، ویتامین E و ویتامین C، آنتی اکسیدان ها، فلاونوئیدها، لینالیل استات، کلسیم، آهن و ...، از خواص منحصر به فرد دارویی نیز بهره مند است.
خواص اسطوخودوس در طب سنتی
استفاده از اسطوخودوس به عنوان یک گیاه دارویی، تاریخچه ای طولانی و شگفت انگیز دارد، تا جایی که تقریباً در تمامی کتاب های گیاهان قرون وسطایی به آن اشاره شده است. مردم رومی باستان، مصریان و یونانیان همگی اسطوخودوس را گیاهی مقدس می دانستند و از آن برای درمان بسیاری از بیماری ها استفاده می کردند. امروزه نیز پزشکان طب سنتی، خواص بی شماری برای اسطوخودوس (چه به صورت خوراکی و چه به صورت استنشاقی)، ذکر می کنند که از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره کرد:
- درمان افسردگی و بهبود سلامت روان،
- کمک قابل توجه به کاهش سطح استرس و اضطراب،
- درمان بی قراری،
- حل اختلالات خواب و به ویژه بی خوابی،
- مقابله با حالت تهوع و استفراغ،
- باد شکن (درمان نفخ)،
- درمان درد معده،
- تسکین سردردهای میگرنی،
- تسکین درد دندان،
- درمان التهاب لثه،
- موثر در درمان آکنه،
- رفع ریزش مو،
- شل کردن عضلات و ماهیچه های بدن،
- دارای خواص ضد التهابی،
- تسکین دردهای مفصلی ناشی از التهاب در بیماری هایی مانند آرتریت روماتوئید، نقرس و ...،
- دارای خواص ضدعفونی کننده،
- تسریع روند ترمیم زخم های پوستی،
- کاهش درد و تورم در محل زخم،
- بهبود عملکرد ذهنی در افراد مبتلا به بیماری آلزایمر یا زوال عقل،
- تقویت حافظه،
- درمان خارش و تحریکات پوستی (اگزما)،
- کاستن از شدت بیماری آسم،
- کاهش دردهای کولیکی (قولنج نوزادی) در نوزادان و شیرخواران،
- برطرف ساختن یبوست (مسهل)،
- درمان عفونت های مجرای ادراری،
- مدیریت عوارض جانبی درمان سرطان،
- افزایش سطح انرژی و توان بدن،
- کاهش علائم و نشانه های روانی ناشی از سندروم پیش از قاعدگی (PMS)،
- کاهش دردهای قاعدگی (دیسمنوره)،
- پایین آوردن فشار خون،
- کاهش خطر سکته قلبی،
- رفع تپش قلب،
- کمک به درمان کبد چرب،
- دفع کننده شپش،
- مقابله با تشنج،
- کاهش درد گوش در افرادی که از عفونت گوش رنج می برند،
- کاهش درد زایمان (با کمک رایحه درمانی اسطوخودوس در حین زایمان)،
- کاهش درد برش سزارین و زایمان طبیعی (در صورت استنشاق رایحه اسطوخودوس)،
- کمک به بهبود حال زنان در روز اول پس از زایمان (با رایحه درمانی)،
- جلوگیری از افسردگی پس از زایمان و کمک به درمان آن،
- و کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی،
البته برای تایید این خواص، به مطالعات بیشتری نیاز است و به علاوه باید بدانید که استفاده از اسطوخودوس برای مصارف دارویی، توسط سازمان غذا و دارو (FDA) تأیید نشده است و بنابراین نباید به جای داروهای تایید شده و تجویز شده توسط پزشکتان مصرف شود.
خواص اسطوخودوس در بارداری
در رابطه با خواص اسطوخودوس در بارداری، مطالعات چندانی انجام نشده است و نتایج معدود مطالعات انجام شده نیز برحسب روش استفاده از اسطوخودوس، با یکدیگر متفاوت هستند.
استنشاق بو و عطر اسطوخودوس در بارداری:
محققان بر این باور هستند که رایحه درمانی با اسطوخودوس در بارداری به رفع افسردگی ها و نگرانی های دوران بارداری کمک کرده و به علاوه در درمان اختلالات خواب، بی خوابی، سرماخوردگی، سردرد، بی قراری و همچنین بیماری صبحگاهی (تهوع و استفراغ بارداری) موثر باشد.
خوردن دمنوش و چای اسطوخودوس در بارداری:
در رابطه با فواید و منافع مصرف خوردنی اسطوخودوس در بارداری، اطلاعات کافی در دست نبوده و بیشتر مادران به دلیل تاثیر گیاه بر روی کیفیت خواب، به خوردن آن علاقه مند می شوند.
ماساژ با روغن اسطوخودوس:
به دلیل رایحه قوی، می تواند به ایجاد آرامش و تسکین دردهای مفصلی کمک کند، گرچه اگر مکرر نباشد ضرری ندارد اما به صورت کلی در مورد خواص آن در بارداری تحقیقات کافی انجام نشده است.
آیا مصرف اسطوخودوس در بارداری بی خطر است؟
در رابطه با ایمنی اسطوخودوس در بارداری سردرگمی ها و تناقضات زیادی وجود دارد که بخش زیادی از آن به نحوه استفاده از این گیاه برمی گردد.در رابطه با استنشاق بو و عطر اسطوخودوس در بارداری، محققان بر این باور هستند که زیاده روی در این کار، به ویژه در سه ماهه ابتدایی بارداری که حساس ترین دوران برای شکل گیری اندام های جنین است، ممکن است عوارض و خطراتی را در پی داشته باشد و خوردن دمنوش و چای اسطوخودوس نیز در بارداری، توصیه نمی شود زیرا ممکن است خطر سقط جنین را افزایش داده و تاثیرات منفی بر روی رشد جنین داشته باشد. بنابراین به نظر می رسد که استفاده از اسطوخودوس در بارداری چندان هم بی خطر نباشد و بهتر است حتما در این مورد با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض اسطوخودوس در بارداری
با اینکه اسطوخودوس یک گیاه دارویی نسبتا بی ضرر و بی خطر است، اما زیاده روی در استفاده از آن به هر شکل خوراکی، موضعی و یا استنشاقی، می تواند چنین عوارضی را به همراه داشته باشد:
- بزرگ شدن پستان در پسران (ژنیکوماستی) قبل از بلوغ، در صورت استفاده مکرر از روغن اسطوخودوس بر روی پوست،
- تحریکات پوستی (در صورت استفاده موضعی)،
- بروز واکنش های آلرژیک،
- تداخل با داروهای خواب آور،
- تداخل با داروهای کاهنده فشار خون،
- یبوست،
- سردرد،
- و افزایش اشتها،
این عوارض ممکن است برای هر فرد، اعم از باردار و غیرباردار ایجاد شود. در مورد عوارض خاص ناشی از استفاده از اسطوخودوس در بارداری، داده های معتبر وجود ندارد و بنابراین با توجه به اینکه از اثرات احتمالی اسطوخودوس بر سلامت جنین و بارداری بی اطلاع هستیم، بهتر است در سمت امن بمانید و در طی بارداری خود به سراغ اسطوخودوس نروید، مگر تحت نظارت و صلاحدید پزشک!
مطالعه بیشتر:
انواع دمنوش های آرامبخش و خواب آور در بارداری
رفع بی خوابی در بارداری با دمنوش های گیاهی و میوه ها
آیا دم نوش گیاهی مانند گل گاو زبان در بارداری بی خطر است؟
7 درمان گیاهی و خانگی سوزش سر دل یا رفلاکس اسید معده در بارداری
