مسافرت در دوران بارداری چه خطرات و عوارضی بهمراه دارد؟
پیش از این که برای سفر رفتن در دوران بارداری برنامه ریزی کنید باید با پزشک تان مشورت کرده و نکات ایمنی را رعایت کنید. در نظر گرفتن خطرات مربوط به سفر در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد و پزشک شما می‌تواند این خطرات را برای شما توضیح دهد. اگر وی به شما بگوید که دچار مشکلاتی هستید و توصیه کند که از سفر خودداری کنید، لطفا به توصیه او عمل کرده و سفرتان را لغو کنید.
خطرات مسافرت در دوران بارداری
به مادران باردار که در معرض بیماری یا عوارض مرتبط با بارداری هستند، توصیه می‌شود از مسافرت کردن پرهیز کنند. برخی از این عوارض عبارتند از:
- مشکلات رحمی، مانند گردن رحم ناهنجار
- خونریزی واژینال
- بارداری چند قلویی
- دیابت بارداری، گذشته یا حال
- فشار خون بالا، گذشته یا حال
- پری اکلامپسی (یک مسمومیت بارداری که گاهی پیش می‌آید) گذشته یا حال
- ناهنجاری های جفت، گذشته یا حال
- سقط جنین قبلی
- بارداری قبلی همراه با ناهنجاری (بارداری خارج از رحمی)
- زایمان زودرس قبلی
اگر شما در سن ۳۵ سالگی یا بیشتر هستید و برای اولین بار باردار شده‌اید، توصیه می‌شود از سفر کردن اجتناب کنید.
محدودیت حرکت در داخل اتوبوس، اتومبیل، هواپیما یا هر نوع وسیله نقلیه دیگر در دوران بارداری می‌تواند منجر به لخته شدن خون یا گرفتگی رگ های پا شود. این لخته‌ها می‌تواند با گردش خون به سایر اندام‌های بدن مثل ریه‌ها منتقل شوند. خطر لخته شدن عمیق خون، در صورت چاقی و یا داشتن سابقه لخته شدگی خون خود یا اعضای خانواده افزایش می‌یابد. لخته شدن خون بسیار شایع است و با مسافرت در مسافت طولانی تشدید می‌گردد. اگر انجام مسافرت خیلی اهمیت دارد و نمی‌توانید از آن چشم پوشی کنید، بهتر است جوراب کشی محکم زیر زانو بپوشید. با پزشک خود در مورد برنامه سفرتان صحبت کنید و یک لیست از بایدها و نبایدها در طول سفر بنویسید و آنها را موکداً دنبال کنید. به طور مرتب حرکات کششی پا را انجام دهید. اگر با هواپیما مسافرت می‌کنید برای اطمینان از گردش خون مناسب در داخل کابین راه بروید. همچنین از بی آبی بدن جلوگیری کنید ولی مطلقاً از نوشیدن قهوه خودداری کنید.
در اینجا برخی از وضعیت هایی که به دلیل آن پزشک ممکن است شما را از انجام سفر منع کند اشاره می‌شود:
۱- سابقه زایمان زود هنگام یا سقط جنین
اگر در گذشته شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان سابقه سقط جنین داشته باشید، باید بیشتر مراقب باشید. شما ممکن است قادر به پیشگیری از زایمان زودرس نباشید، زیرا تشخیص آن دشوار است. اما مطمئناً یک بارداری سالم، ایمن و تضمین شده خواهید داشت.
علاوه بر داشتن یک رژیم غذایی سالم و مراقبت های پیش از زایمان، باید ورزش های سنگین و مسافرت را در طول بارداری محدود کنید. شما باید برای مشاهده وضعیت بارداری و معاینات و تست های فیزیکی بطور مرتب با پزشکتان دیدار کنید. اگر یک نوزاد سالم می‌خواهید باید استراحت کنید. پس قطعاً مسافرت کردن برای شما توصیه نمی‌شود.
۲- بارداری چند قلویی (دوقلو، سه قلو یا بیشتر)
دوقلو و سه قلوها معمولاً زودتر به دنیا می‌آیند، پس به یاد داشته باشید با پزشک و ماما در مورد گزینه های زایمان صحبت کنید. اگر بارداری تان چند قلو است، نیاز به مراقبت ویژه ای دارید. بطور کلی دو قلوها و سه قلوها پیش از هفته ۳۸ به دنیا می‌آیند؛ بیش از نیمی از همه بارداری‌های دو قلو بعد از هفته 37 ام ادامه پیدا می کند. تقریباً ۷۵ درصد از سه قلوها قبل از هفته ۳۵ به دنیا می‌آیند.
بنابراین طبیعتاً پزشک شما در چنین موقعیت حساسی در سه ماهه سوم بارداری شما را از مسافرت منع می‌کند. از آنجا که هر لحظه ممکن است شما وارد روند زایمان شوید، بنابراین بهتر این است که اقدامات احتیاطی را انجام دهید، در خانه بمانید و استراحت کنید.
۳- فشار خون بالا
اگر در بارداری دچار فشار خون بالا می‌شوید، باید مراقبت‌های لازم را انجام دهید و به قدر کافی استراحت کنید. فشار خون بالا می‌تواند در طول زایمان عوارضی ایجاد کند. بطور کلی، فشار خون بالا در اوایل بارداری و در طول آن ایجاد می‌گردد. فشار خون بالا در حین بارداری خطرات مختلفی مثل کاهش جریان خون به جفت را ایجاد می‌کند. بنابراین جنین از اکسیژن و مواد مغذی لازم برای رشد محروم می‌شود. این یکی از دلایل کم وزنی نوزاد هنگام تولد است. فشار خون بالا می‌تواند باعث قطع شدن یا جدا سازی جفت از دیواره رحم شود. این یک وضعیت جدی است، زیرا ممکن است مادر باردار را دچار خونریزی شدید و همچنین محرومیت جنین از اکسیژن کند. بعضی از فشار خون‌ها می‌تواند منجر به زایمان زود هنگام شود تا از عوارض جانی جلوگیری شود. اگر یک مادر باردار بعد از هفته ۲۰ بارداری مبتلا به پری اکلامپسی و پروتئین بالا در ادرار شود ریسک ابتلا به بیماری های قلبی عروقی حتی پس از نرمال شدن فشار خون و بعد از بارداری در او بوجود می‌آید.
پر فشاری خون مزمن معمولاً قبل از بارداری آغاز می‌شود و تا ۱۲ هفته پس از زایمان هم ادامه پیدا می‌کند. فشار خون بارداری ۲۰ هفته بعد از تشخیص بارداری بوجود می‌آید. این عارضه موقتی است و پس از زایمان از بین می‌رود.
در پاره ای از موارد فشار خون مزمن بارداری می‌تواند سبب پره اکلامپسی شود، این یک وضعیت حاد است که می‌تواند نقایص مادرزادی کشنده ایجاد کند. اگر سر درد مداوم، تاری دید، درد در سمت راست شکم، اضافه وزن ناگهانی و تورم در دست و پا دارید، اینها مطمئناً علائم پره اکلامپسی هستند و نیازمند مراقبت پزشکی فوری است.
بهترین کار اینست که استراحت کنید، ذهن تان را آرام نمایید وهمه سفرها را لغو کنید. اولویت شما باید حفظ سلامتی تان باشد. مسافرت شما را خسته می‌کند و ممکن است اوضاع را پیچیده‌تر کند.
4- دیابت بارداری
در صورتی که یک مادر باردار در طول بارداری به دیابت مبتلا شود، به این عارضه، دیابت بارداری اطلاق می‌شود. نزدیک به ۲ تا ۱۰ درصد از مادران باردار به دیابت یا افزایش قند خون دچار می‌شوند. به طور کلی غذایی که ما مصرف می‌کنیم تبدیل به گلوکز می‌شود، انسولین تولید شده توسط پانکراس (لوزالمعده) کمک می‌کند تا از گلوکز به عنوان سوخت برای اعمال حیاتی بدن استفاده شود. اگر پانکراس مقدار کافی گلوکز را تولید نکند و یا سلول های بدن به انسولین واکنش نشان ندهند، گلوکز در بدن بلا استفاده باقی می‌ماند و سطح قند خون بالا می‌رود. تغییرات هورمونی در بدن باعث می‌شود که سلول ها کمتر به انسولین پاسخ دهند، بنابراین خطر ابتلا به دیابت بارداری را افزایش می‌دهند.
حتی اگر شما دچار دیابت بارداری نیستید ولی سابقه این بیماری در خانواده را دارید باید بیشتر مراقب باشید. به دلیل اینکه دیابت در بارداری می‌تواند مشکلات مادرزادی ایجاد کند. بنابراین اگر از دیابت بارداری رنج می‌برید از سفر کردن خودداری کنید.
5- نارسایی دهانه رحم
هیچ علت قطعی در پشت این ناهنجاری رحم وجود ندارد. این می‌تواند به دلیل ناهنجاری های رحم یا جفتی رخ دهد، بیوپسی‌های مداوم، قرار گرفتن در معرض مواد مخدر مثل DES و زایمان‌های قبلی می‌تواند منجر به تضعیف دهانه رحم شود. ضعیف بودن گردنه رحم باعث افزایش خطر بروز عوارض در هنگام زایمان می‌شود. دریافت کمک‌های پزشکی بسیار اهمیت دارد و در صورت لزوم باید تحت درمان با داروهای مناسب قرار گیرید. اگر دچار این عارضه هستید باید در رختخواب بمانید و استراحت کنید.
بطور کلی نارسایی دهانه رحم می‌تواند با معاینات پزشکی یا سونوگرافی واژینال تشخیص داده شود. تقریباً ۲۰ تا ۲۵ درصد از بارداری‌ها به علت ناهنجاری های دهانه رحم، در سه ماهه دوم بارداری به پایان می رسند. اگر قطر دهانه رحم بیشتر از 56/2 سانتی متر باشد، یا اگر طول گردن رحم تا 20 میلی متر کوتاه شده باشد. پزشک این را به عنوان ناهنجاری گردن رحم تشخیص می‌دهد. رسوب دهانه رحم نیز نشانه‌ای از گردن رحم نامطلوب و ناکارآمد است. اگر از ناهنجاری گردن رحم رنج می‌برید، ترشحات سنگین و احساس سنگینی در ناحیه لگن را تجربه خواهید کرد. این اتفاق زمانی می‌افتد که یک دهانه رحم گشاد و متسع، فشار ناشی از کیسه آب را احساس می‌کند.
گشادی دهانه رحم به خودی خود باعث درد نمی‌شود، مگر اینکه جدا شدن لایه غشایی اتفاق بیفتد که باعث شروع زایمان می‌گردد. هنگامی که کیسه آب از کانال زایمان عبور می‌کند، از دهانه رحم خارج می‌شود. این وضعیت بسیار جدی است و اغلب تا زمانی که زایمان زودرس رخ ندهد تشخیص داده نمی‌شود. پس بهتر است در دوران بارداری از رفتن به سفر در سه ماهه سوم خودداری کنید تا از خطر زایمان زودرس تا حدودی در امان باشید. در واقع شما نمی‌توانید از آن پیشگیری کنید، اما با استراحت کافی می‌توانید یک بارداری امن داشته باشید.
6- سابقه خونریزی در دوران بارداری
خونریزی شدید واژینال ممکن است در دوران بارداری رخ دهد. اگرچه لکه بینی در سه ماهه اول نرمال است اما این با خونریزی واژینال ناشی از مشکلات جفتی و تولد داخل رحمی متفاوت است. اگر سابقه خونریزی در دوران بارداری دارید بهتر است فکر مسافرت در تعطیلات را از سر بدر کنید.
7- سابقه پره اکلامپسی و یا بارداری خارج رحمی
اگر شما از خونریزی و ناراحتی ناشی از پره اکلامپسی یا بارداری خارج رحمی رنج می‌برید مسافرت به هیچ وجه برای شما امن نیست. وقتی که جنین در روی دیواره های لوله فالوپ یا حفره لگن به جای لگن لانه گزینی می‌کند، آنگاه بارداری خارج رحمی پدید می‌آید.
بارداری خارج رحمی می‌تواند موجب پارگی لوله فالوپ شود که این می‌تواند برای مادر و جنین تهدید کننده باشد. همچنین اگر مادر از پره اکلامپسی همراه با بارداری خارج رحمی رنج می‌برد این وضعیت جدی است و استراحت مطلق و بستری شدن در رختخواب برای زایمان امن توصیه می‌شود. اگر مادر باردار به دلیل بارداری خارج رحمی سقط خود به خودی داشته باشد سفر کردن ایده مناسبی نیست.
علاوه بر این ممکن است دلایل دیگری نیز وجود داشته باشد که پزشک شما هر گونه سفر را در طول بارداری برایتان منع کند. در صورتی که هیچکدام از این عوارض وجود نداشته باشد، ممکن است پزشک شما در حین بارداری به شما اجازه مسافرت بدهد. اکثر پزشکان در سه ماهه دوم بارداری اجازه مسافرت می‌دهند، اما ممکن است از شما بخواهند که در سه ماهه اول و سوم از سفر بپرهیزید.
آیا قبل از سفر در دوران بارداری باید واکسن بزنم؟
افرادی که قصد سفر به کشورهای در حال توسعه را دارند، باید علیه تیفوئید واکسینه شوند، با اینحال برخی از واکسن‌ها برای جنین در حال رشد مضر هستند. بعضی دیگر از واکسن ها ایمن نیستند زیرا بر روی مادران باردار آزمایش نشده اند. به طور کلی باید از تزریق همه واکسن های ویروسی زنده مانند واکسن اوریون و سرخک در دوران بارداری اجتناب شود. بعضی از واکسن‌ها برای تب زرد می‌تواند تحت نظر پزشک بعد از اولین سه ماهه بارداری تزریق شوند. اما سفر کردن به کشورهای در حال توسعه در دوران بارداری ایمن نیست. خصوصاً اگر سیستم ایمنی بدنتان بسیار قوی نیست. بهتر است همه سفرهایتان را به پس از زایمان موکول کنید.
اگر سن شما بالای ۳۵ سال است و برای اولین بار، باردار شده‌اید بهتر است از مسافرت کردن خودداری کنید.
بهتر اینست که از سفر به کشورهای استوایی در دوران بارداری بپرهیزید، زیرا امکان دارد به علت گزیدگی توسط پشه در معرض بیماری مالاریا قرار بگیرید. بیماری مالاریا ریسک تولد نوزاد مرده، سقط جنین و زایمان زودهنگام را افزایش می‌دهد. همچنین داروهای ضد مالاریا مانند "دوکسی سیکلین" برای جنین مضر هستند. پس از سفر به مناطق مشکوک به مالاریا اجتناب کنید.
مطالعه بیشتر:
1- توصیه های برای تنها سفر کردن در دوران بارداری
3- برنامه ریزی برای سفر در بارداری
4- 21 نکته برای مسافرت با ماشین در دوران بارداری
