آیا این نرمال است که شباهتی به مادر باردار ندارم؟

نشانه ها و ویژگی های مادران باردار از چه زمانی شروع می شود؟

پزشک یا ماما از اندازه گیری های مختلف و نه از ظاهر مادر، برای اطمینان از رشد مناسب جنین استفاده می‌کنند. در سه ماهه اول بارداری او یک آزمایش از لگن انجام می‌دهد تا اندازه رحم در حال رشد را بررسی کند، یا از سونوگرافی برای اندازه گیری جنین استفاده می‌کنند. پزشک از حدود هفته ۲۰ شروع به اندازه گیری قاعده رحم، فاصله از استخوان شرمگاهی تا بالای رحم برای برآورد اندازه، میزان رشد و وضعیت جنین می‌کند. اگر شما هنوز چنین آزمایشی انجام نداده‌اید، سونوگرافی می‌تواند اطلاعات بیشتری درباره رشد جنین به شما بدهد.

اگر شما واقعاً نسبت به سن بارداریتان کوچکتر به نظر می‌رسید، پزشک یا ماما برای اطمینان از نرمال بودن شرایط همه چیز را بررسی  خواهد کرد. بانوانی که برای اولین بار مادر می‌شوند، شکم آنان معمولا بین هفته ۱۲ تا ۱۶ بارداری برآمده می‌شود. اکثر مادران می‌گویند که آنها در اولین بارداری شان بین هفته ۱۲ تا ۱۸ دارای علائم ظاهری بارداری شده‌اند و برای بارداری دوم و بعدی بین ۶ تا ۱۸ هفتگی علائم ظاهر شده‌اند.

گاهی اوقات زمان بیشتری لازم است تا افزایش سایز و تغییرات بطور واضح ظاهر شود. اگر اینطور است و شما نگران هستید توصیه های کارشناسان را مد نظر قرار دهید: "بگذارید مردم بفهمند که شما در حال بچه دار شدن هستید، نه چاق شدن."

این مساله می‌تواند ناخوشایند باشد که زمانی زیادی از بارداری تان گذشته و هنوز شکم تان آنقدر بزرگ نشده تا بتوانید لباس های مخصوص بارداری تان را بپوشید. قسمتی از مشکل اینست که مادر باردار دائم در معرض پرسش و اظهار نظرهای متناقض در مورد بزرگی یا کوچکی سایز و شکم‌شان هستند.

اکثر پزشکان معتقدند که: "هیچگاه مادران باردار از وضعیت خود رضایت ندارند و همیشه فکر می‌کنند شکم شان خیلی بزرگ یا خیلی کوچک است." بر خلاف اظهار نظرهای دیگران و خود مادران، سایز اکثر مادران مناسب وضعیت و طول بارداری شان است.

اطرافیان و مردم نباید در مورد وضعیت ظاهری مادر باردار اظهار نظر کنند، فقط کافیست که به آنان اطمینان دهند که همه چیز درست و روبراه است.

 مادر باردار چه نشانه ها و ویژگی های دارد؟

در سه ماهه اول بارداری تغییرات زیادی در بدن مادر رخ می دهد. ترشح هورمون روی همه اندام های بدن مادر تاثیر می گذارد. یکی از اولین علائم قطع شدن قاعدگی است. همچنین در چند هفته ابتدایی بارداری برخی از مادران علائم زیر را تجربه می کنند.

• خستگی
• تهوع و استفراغ
• تغییر خلق و خو
• حساس شدن پستانها
• سوزش معده
• سردرد
• ویار بارداری
• یبوست
• اسهال

ممکن است شما به استراحت بیشتری نیاز داشته باشید یا بهتر است در این دوران غذای کمتری بخورید. گرچه برخی از مادران هیچ یک از علائم را تجربه نمی کنند.

1- خستگی

چرا مادران در دوران بارداری خسته می­ شوند؟ در این دوران تغییرات بنیادی در بدن رخ می­دهد، مادر باید علاوه بر تغذیه و محافظت از خود به فکر تغذیه و مراقبت از جنین نیز باشد، پس طبیعی است که احساس خستگی و کوفتگی همراه همیشگی شما باشد.

 7 عاملی که در احساس خستگی در دوران بارداری نقش دارند:

بیشتر مادران باردار در طول سه ماهه اول از خستگی و ضعف شکایت می­کنند، البته این علائم برای مدتی از بین رفته و در اواخر بارداری دوباره شدت می­ یابد. شدت این خستگی و ضعف در خانم ها متفاوت بوده و به چند عامل بستگی دارد.

• برخی معتقدند که تغییرات هورمونی در دوران بارداری در افزایش میزان خستگی و ضعف نقش دارد.
• افزایش چشمگیر سطح هورمون پروژسترون در خون نیز می­تواند مؤثر باشد. بنابراین اگر شب هنگام حین تماشای برنامه تلویزیونی مورد علاقه­تان، از شدت خستگی بیحال شدید، تعجب نکنید.
• بارداری با تکرر ادرار همراه است، بنابراین مجبورید طول شب چندین بار به دستشویی بروید، همین مسئله از نظر جسمی انرژی را تحلیل می­برد.
• مضاف بر موارد فوق، تهوع و استفراغ مقدار زیادی انرژی از شما می­گیرد، لذا در ساعات پایانی روز به اندازۀ کسی که ساعت­ها دویده، خسته اید.
• همچنین برخی معتقدند که افسردگی، اندوه و استرس موجب ضعف و خستگی می­شود.
• برخی کمبودهای بدن به خصوص کمبود آهن یا کم خونی ممکن است با ضعف و خستگی بیش از حد در دوران بارداری همراه شود.
• کمر درد، گرفتگی عضلات پا، سندرم پای بی قرار که به اختصار RLS گفته می شود و یک اختلال خواب همراه با درد و سوزش و گزگز در پاها است و سوزش سر دل که بیشتر در دوران بارداری مشاهده می­شوند از عوامل دخیل در بروز خستگی و کوفتگی هستند.

2- یبوست

علل بروز یبوست در بارداری عبارتند از:

• مسائل هورمونی: هورمون های بارداری به‌طور معمول باعث آهسته شدن حرکت روده های شما می‌شود. به ویژه، پروژسترون ماهیچه های سراسر بدن را نرم و آرام می‌سازد که در نتیجه به دفع مدفوع آهسته و یبوست منجر می‌شود.
• تغییرات در رژیم غذایی: طی بارداری مادران غذاهایی متفاوت یا غیر معمولی میل می‌کنند که در نتیجه بر گوارش آنان تاثیر می‌گذارد.
• استرس: استرس و اضطرابی که طی بارداری تجربه می‌کنید نیز می‌تواند گوارش شما را آهسته سازد و در نتیجه به یبوست منجر شود.

3- اسهال

علل بروز اسهال در بارداری عبارتند از:

• مسائل هورمونی: تغییرات هورمونی می‌تواند باعث یبوست نیز شود، در برخی از مادران باردار می‌تواند مسبب اسهال نیز باشد.
• ویتامین های بارداری: برخی از مادران باردار متوجه می‌شوند که ویتامین های بارداری باعث مدفوعی شُل می‌شود. درباره گزینه‌های دیگر با پزشک گفتگو کنید.
• تغییرات در رژیم غذایی: گاهی ممکن است در پی مصرف مواد غذاییِ سالم‌تر برای فرزندتان، به مصرف بیشتر فیبر گرایش پیدا کنید که ممکن است به اسهال منجر شود.
• تمرینات ورزشی: گاهی تمرینات ورزشی می‌تواند به مدفوعی شُل منجر گردد، مخصوصاً زمانی که بدن تان به فعالیت زیاد عادت ندارد.
• مسمومیت غذایی: در حالی‌که مسمومیت‌های غذایی مختص دوران بارداری نیست، ولی ممکن است طی بارداری چنین مسمومیت‌هایی را به شکلی متفاوت تجربه کنید.

4- نفخ

به نظر می‌رسد که به محض مثبت شدن آزمایش بارداری، شلوار‌ها شروع به تنگ شدن می‌کنند. علت این موضوع ورم و پف ناشی از هورمون پروژسترون است.

 در عین حال که پروژسترون برای سلامت بارداری بسیار ضروری است، اما مشکلاتی همچون نفخ، باد گلو و باد معده نیز ایجاد می‌کند. علت این است که پروژسترون باعث می‌شود که ماهیچه های بدن (از جمله دستگاه گوارش) در حالت استراحت قرار بگیرند. این امر باعث کندی هضم غذا شده و به مواد مغذی زمان بیشتری برای ورود به جریان خون و رسیدن به جنین می‌دهد. این بخش خوب ماجرا است. قسمت بد این است که این هضم کند می‌تواند باعث ایجاد نفخ شود. دلیل دیگر نفخ این است که بزرگ شدن رحم باعث فشار بر دستگاه گوارش شده و کنترل عضلات را دچار مشکل کرده و باعث ایجاد باد معده می‌شود.

به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار بر معده، خوردن غذای بیش از حد ممکن است مشکل شما را بیشتر کند. درست است که این موضوع برای شما ناراحت کننده است، اما نگران نباشید چون جنین این درد را احساس نمی‌کند. او همچون یک موجود کوچک در جای گرم و نرم خود آرمیده و به موزیک زیبایی که بدن شما می‌نوازد، گوش می‌دهد.

5- سردرد

سردرد یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که به خصوص در طول سه ماهه اول بارداری شیوع بیشتری دارد. چنانچه پیش از بارداریتان سابقه ابتلا به سردرد های مکرر داشته اید احتمالاً بارداری شدن موجب تشدید این عارضه خواهد شد.

محققان نیز هنوز به درستی به عامل اصلی بروز سردردهای دوران بارداری پی نبرده اند. ولی با این حال تغییرات گسترده هورمونی بدن و همچنین نوسانات گردش خون در ایجاد این عارضه  بی تاثیر نبوده و احتمالاً سهم عمده ای در بروز آن بر عهده دارند.

این سردردها ممکن است فقط قسمت خاصی از سر و یا بخش های بیشتری از آن را درگیر کنند. این درد ممکن است به حالت کوبنده و ضربانی و یا به صورت پراکنده ظاهر شود. سردرد بارداری معمولاً با علائم دیگری همراه نیست. 

6- تهوع و استفراغ

اکثر مادران باردار یعنی بین 70 یا 80  درصد آنها در اوایل بارداری دچار حالت تهوع یا حتی استفراغ می‌شوند (این مشکل اوایل صبح معمول تر است، اما می‌تواند در تمام اوقات روز و شب مادر را گرفتار کند. این حالت معمولاً حدود دوازده تا چهارده هفتگی بارداری بهتر می‌شود) انتهای سه ماهه اول. اما عده‌ای نیز تمام نه ماه بارداری با آن درگیرند.

هیچ کس واقعاً نمی‌داند که چرا مادر باردار دچار تهوع صبحگاهی می‌شود. بر اساس نظریه‌ها، بار شدید هورمونی و غیر معمول بارداری باعث واکنش مرکز استفراغ در مغز می‌شود. شاید این روندی تکاملی است تا خانم‌های باردار نوع خوراکی‌های خود را بیشتر کنترل کنند.

احساس این حالت را برای دوستانتان چگونه شرح می‌‌دهید؟ شاید واقعاً هرگز استفراغ نکنید، اما دائماً احساس ناخوشایندی دارید. واژه‌ی "تهوع" آن را به خوبی تشریح می‌کند. فکر غذا یا برخی از بوها یا فعالیتی جسمی یا وضعیت های نشسته یا ایستاده به سادگی حالتان را به هم می‌زند، اما بیش از آن، دوره‌ی طولانی‌ای است که سالم، پرتوان، گرسنه و خوب هستید.

وحشتناک به نظر می‌رسد؟ بله، این طور است. نمی‌توانید حالت تهوع را کم اهمیت بشمارید. ابتلا به آن تمرکز بر هر چیز دیگر یا شاد ماندن را دشوار می‌سازد. خوردن بیسکویت، معمولاً به سرعت و به شکل چشمگیری احساس بهتری ایجاد خواهد کرد. گاهی فقط مسواک زدن دندان باعث استفراغ شما می‌شود.

7- سوزش سر دل

زمانی که اسید معده به مری بر می گردد مادر باردار احساس سوزش معده می کند. که به آن "رفلاکس اسید معده" نیز گفته می شود. سوزش معده تاثیری روی قلب و عملکرد آن ندارد. پس از خوردن غذا شما احساس ناراحتی و سوزش در گلو و قفسه سینه خود می کنید. بر اساس یافته های "دایمز" سوزش معده در سه ماهه دوم و سوم بارداری بسیار شایع و معمول است. بسیاری از مادران باردار سوزش معده را برای اولین بار در این چند ماه  تجربه می‌کنند، حتی اگر قبل از بارداری سوزش معده نداشته باشند. بسیاری از غذاها در احساس سوزش معده نقش بسیاری دارند.

8- ویار بارداری

آیا به تازگی در اطراف خود متوجه بوهای عجیب و غریبی می شوید! در دوران بارداری حواس چشایی و بویایی به شدت حساس می‌شوند. علت چنین تغییری چست و آیا بیزاری از خوراکی‌ها یا ویار کردن مادر باردار برای سلامتی مادر و فرزندش بی ضرر است!   

در چند هفته نخست بارداری بسیاری از مادران باردار به شدت حساس می‌شوند. به گفته دکتر مرلین تویت، متخصص زنان و زایمان، حساسیت شدید حس بویایی و چشایی یا ویار خوراکی های غریب مثل خیار شور و کره بادام زمینی یکی از نشانه های بارداری است.

به گفته دکتر تویت، بسیاری از مادران بارداری که به من مراجعه کرده‌اند، یک ماه پس از لقاح جنین، متوجه تغییراتی در حس چشایی خود شده‌اند. اما این پدیده‌ی غریب چیست و مادر باردار چگونه می‌تواند از اینکه این حساسیت شدید نوظهور که دائماً باعث حالت تهوع او شود، پیشگیری کند؟

به رغم عمومیت ویار در میان خانم های باردار، علت آن هنوز به نوعی نامشخص است. به گفته دکتر تویت، برای اثبات رابطه ای علمی بین بارداری و حساس شدن شدید حس بویایی و چشایی پژوهش های اندکی وجود دارد. اما عموماً تصور می‌شود که در سه ماهه اول بارداری، هورمون ها را باید مقصر تهوع صبحگاهی و نیز تشدید حس بویایی و چشایی دانست.

به گفته دکتر تویت، در چهار هفته اول، هورمون های بارداری و میزان استروژن به شکل چشمگیری افزایش می‌یابند و میزان خون بدن نیز دو لیتر افزایش می یابد. 

نظریه دیگر چنین است که بیزاری نسبت به مزه گوشت، ماکیان و دیگر غذاها و میل به مصرف خوراکی‌های شیرین شاید واکنش طبیعی تکاملی بدن انسان باشد. این نظریه بنا بر کتاب پژوهش‌های جنسیتی در روان‌شناسی سال 2010 است که می‌گوید، امکان دارد بیزاری از خوراکی‌ها یا ویار کردن، روش بدن برای بهبود بخشیدن به نتیجه‌ی بارداری باشد.

بنا بر این کتاب، در اوایل بارداری میل کمتر به مزه‌های تلخ می تواند روش بدن برای مصرف نکردن سموم احتمالی باشد. همچنین تغییرات در میل به مزه ها‌ی مختلف، می تواند تضمین کند که مادر باردار رژیم غذایی سالمی داشته باشد.

به سخن دیگر: احتمالاً بدنتان به اندازه‌ی کافی هوشیار است تا بداند برخی از چیزهایی که پیش از بارداری می‌خوردید، می‌نوشیدید یا می‌کشیدید، برای فرزندتان خوب نیستند، پس وقتی این چیزها را می‌بویید یا می‌چشید، با به هم زدن شکمتان، شما را مجبور می‌کند تا متوقف شوید. دانشمندان با شواهدی این بحث را ثابت کرده‌اند که نشان می‌دهد، بانوان باردار به مزه الکل، سیگار، نوشابه‌های کافئین‌دار و سبزی‌های تلخ حساسیت بیشتری پیدا می‌کنند. در دوران بارداری نوشابه‌های رژیمی که حاوی شیرین‌کننده‌های صنعتی‌اند نیز می‌توانند پس از مصرف مزه ناخوشایندی را به جا گذارند.

به گفته دکتر تویت، در حالی که حساس شدن حس بویایی و چشایی در چهار هفته اول بارداری عمومیت دارد، در موارد نادر، این حالت در سراسر بارداری نیز ادامه می‌یابد. برای برخی از مادران باردار این حالت می‌تواند شدیدتر باشد و هر چیزی مثل بوی قهوه، سیگار یا عطر به حالت تهوع بیانجامد. 

مطالعه بیشتر:

1- کوچک بودن شکم در بارداری نشانه چیست؟

2- نشانه های بارداری دوقلویی یا چندقلویی

3- شناخت نشانه های خطرناک دوران بارداری

4- علائم و نشانه های اولیه بارداری