سوزش سر دل در اوایل حاملگی به چه علت است؟

 معمولاً آگاهی از اینکه چرا این ناخوشی‌ها در دوران بارداری رخ می‌دهد، تحمل آن را ساده‌تر می‌کند. نگران نباشید، روش‌هایی برای مدیریت این "آتش درون" وجود دارد. سوزش سر دل در هر زمانی از بارداری می‌تواند رخ دهد، اما معمولاً در سه ماهۀ دوم و سوم شدیدتر است.

علت سوزش سر دل در اوایل بارداری

 در واقع علت اصلی سوزش سر دل در اوایل حاملگی هورمون پروژسترون است. پروژسترون در هنگام بارداری به عنوان یک شل کننده عضلانی عمل می‌کند و موجب شل شدن بافت‌‌های پیوندی و ماهیچه‌ها می‌شود. در فرآیند هضم غذا، خوراکی از مری به سمت معده می‌رود و از بخش ماهیچه‌ای در انتهای مری به نام "اسفنگتر کاردیا" می‌گذرد و سپس وارد معده می‌شود. در واقع اسفنگتر دریچه‌ی ورود غذا به معده است. هنگام غذا خوردن این دریچه باز می‌شود و غذا می‌تواند وارد معده شود، پس از آن، اسفنگتر بسته می‌شود تا اسید معده به سمت مری  برگشت نکند. در دوران باردای، پروژسترون سبب شل شدن ماهیچه‌ی اسفنگتر کاردیا نیز می‌گردد و در نتیجه مقداری اسید به مری بازمی‌گردد، به ویژه وقتی غذا زیاد می‌خورید یا در حالت خوابیده قرارمی‌گیرید.  

 به‌علاوه، رحم در حال رشدتان نیز و وضعیت شکم را آشفته‌تر می‌سازد و فضای بیشتری را اشغال کرده و به دیگر اعضای شکمی مثل معده فشار می‌آورد که هرچه به پایان بارداری نزدیک می شوید، شدیدتر خواهد شد. در همین اثنا، عمل گوارش‌ آرام و کُند می‌شود، به طوری که غذای درون شکم‌ را خمیرتر می‌سازد و به این ترتیب، جفت زمان بیشتری در اختیار دارد تا مواد مغذی ضروری برای رساندن به جنین را گردآوری کند. بنابراین، غذا برای مدت بیشتری در شکم می‌ماند. این عمل باعث احساس سوزش در پشت جناق سینه می‌شود. این حالت مانند درد ضربه‌ با چیز تیزی احساس می‌شود که از شکم به سمت بالا تا گلو گسترش یابد.

آیا سوزش سر دل از علائم اولیه بارداری است؟

گرچه در ابتدای دوران بارداری تغییرات هورمونی آغاز شده و تاثیر خود را بر روی بافت های مختلف بدن می گذارد، اما معمولا افزایش هورمون پروژسترون در دو ماه اول بارداری کمتر از آن است که بتوان این عارضه را به عنوان یکی از نشانه های باردار شدن قلمداد کرد.

سوزش سر دل در بارداری و درمان آن

برای این عارضه ناخوشایند بارداری نیز همانند بسیاری دیگر راهکارهایی وجود دارد، که با کمک آنها می توانید مشکل را تا حدی برطرف کنید:

حجم غذای خود را کم کنید

به دلایلی که گفتیم، اغلب حالت تهوع با سوزش سر دل همراه است. اگر دچار تهوع صبحگاهی هستید، احتمالاً خوردن مقدار کمی غذا مشکلی به وجود نمی‌آورد. اما اگر اشتها دارید (همان‌طور که اغلب اینچنین است) مواظب زیاده‌روی در خوردن و احساس پُری بیش از حد باشید. به جای سه وعدۀ بزرگ در روز، پنج یا شش وعدۀ کوچکتر را امتحان کنید. بهتر است، وعده‌های غذایی را از دست ندهید و غذا را خوب بجوید.

آهسته بخورید

برای درمان سوزش سر دل در اوایل حاملگی آهسته غذا بخورید. بلعیدن غذا (بدون جویدن) نیز باعث سوزش سر دل و سوء‌هاضمه می‌شود. پس با آرامش غذا بخورید و از وعدۀ غذایی‌تان لذت ببرید. وقتی آرام غذا بخورید، در خوردن زیاده‌روی نخواهید کرد.  

مایعات را یک‌باره قورت ندهید، جرعه جرعه بنوشید

به جای نوشیدن یک لیوان بزرگ آب با شام، بهتر است که آن را طی وعدۀ غذایی‌تان جرعه جرعه بنوشید. به بیان دیگر، به جای اینکه نوشیدنی خود را در میان غذا خوردن بنوشید آنرا در فواصل وعده‌های غذایی بنوشید. شیر چون قلیایی است، تاثیر بسیار آرامش‌بخشی بر انتهای مری که به علت واکنش اسیدی در حال سوزش است، دارد. اما به علت ترکیبات پروتئینی آن، باعث تولید اسید بیشتری می‌شود. بنابراین، التیام کوتاه مدت، بعداً به تشدید مشکل منجر می‌شود.

زنجبیل را امتحان کنید

برخی از بانوان متوجه شده‌اند که زنجبیل به صورت شربت، دمنوش یا بیسکویت‌ها می‌تواند به بهبود این مشکل یاری رساند.    

پس از وعدۀ غذایی بنشینید یا بایستید

راه دیگر برای درمان سوزش سر دل در اوایل حاملگی دراز نکشیدن بعد از وعده های غذایی است. پس از وعدۀ غذایی پیاده‌روی لذت‌بخش داشته باشید یا برخی از کارهای منزل را انجام دهید. دراز نکشید و کاری انجام ندهید که مستلزم خم شدن باشد، زیرا این کار به بازگشت اسید به درون مری منجر می‌شود. کشش آرام بالاتنه سوزش سر دل را کاهش می‌دهد، زیرا مجاری گوارشی را رها و آرام می‌سازد. می‌توانید دست‌ها را بالای چهارچوب در بگذارید و این کشش را انجام دهید. این وضعیت را 30 ثانیه حفظ کنید.

خوابی معقول

پس از خوردن غذایی سنگین مستقیماً روانۀ بستر نشوید. این راهکاری برای سوزش سر دل است. سعی کنید وعدۀ غذایی اصلی‌تان را حداقل سه ساعت پیش از رفتن به بستر نوش جان کنید. حتی بهتر است چند ساعت پیش از خوابیدن از مصرف مایعات نیز خودداری کنید. هنگام خواب شبانه سر و بالای قفسۀ سینه را از بقیۀ بدن‌ بالاتر نگه دارید. بسیاری از افراد مبتلا به بازگشت اسید معده از بالش‌هایی استفاده می‌کنند (بالش‌هایی نیمه متمایل که به آرامی بخش بالایی بدن را در سطحی بالاتر نگه می‌دارد)، تا اسید شکمی را در جای خود نگه دارد. حتی می‌توانید زیر پایه تخت‌ آجرهایی قرار دهید تا قسمت بالایی تخت کمی بالاتر قرار گیرد.

آغازگران سوزش سر دل را شناسایی کنید  

آنچه موجب سوزش سر دل یک خانم می‌شود، شاید برای خانمی دیگر آغازگر این مشکل نباشد. چربی، کافئین، شکلات، مرکبات و محصولات آن، خوراکی‌هایی هستند که آغازگر این مشکل هستند. پس در چنین شرایطی از این خوراکی‌ها پرهیز کنید. برخی از بانوان باردار می‌توانند غذاهای پرادویه یا بشقابی از ماکارونی و گوشت قلقلی را بدون هیچ تاثیر ناخوشایندی نوش جان کنند.

متاسفانه گاهی خوراکی‌هایی که ویار می‌کنید، باعث بدترین سوزش سر دل هستند. چای، قهوه و کشیدن سیگار (که باید به هر ترتیب از آنها دوری کنید) استاد ناراحت کردن شکم شناخته شده‌اند.

لباس‌های گشاد بپوشید

پوشیدن لباس‌های تنگ فشار بیشتری را بر شکم تحت فشار شما وارد می‌آورد و احتمالاً می‌تواند سوزش سر دل در اوایل حاملگی را بدتر کند. برای رهایی از سوزش سر دل، لباس‌های گشاد مخصوص بارداران را بپوشید.

وقتی ظاهراً هیچ ترفندی کارساز نیست

اگر دچار سوء‌هاضمه شدید هستید و تغییرات رژیم غذایی و شیوۀ‌ زندگی‌تان در رفع آن کارساز نبود، احتمالاً پزشک یا مامای شما برای کمک به التیام این مشکل دارویی پیشنهاد می‌کند. طی بارداری استفاده از چند داروی سوء‌هاضمه ایمن است. اما، پیش از مصرف خودسرانۀ هر دارویی، با پزشک، ماما یا پزشک داروساز مشورت کنید. داروهای ضد اسید حاوی کلسیم و منیزیم برای مصرف در دوران بارداری بی‌ضرر است. در حقیقت، کلسیم اضافی در ضد اسیدها برای مادر و فرزند خوب است. کلسیم ضد اسیدی طبیعی است.

کلسیم اسید اضافی شکمی را خنثی می‌کند و به عملکرد موثرتر مجاری گوارشی یاری می‌رساند. مراقب باشید که کلسیم اضافی می‌تواند باعث یبوست شود. انواع داروهایی که معمولاً برای سوءهاضمه و سوزش سردل هنگام بارداری تجویز می‌شود، عبارتند از ضد اسیدها و آلژینات‌ها.

ضداسیدها برای درمان سوزش سر دل در اوایل حاملگی

ضد اسیدها داروهایی‌اند که می‌توانند باعث بهبودی فوری از درد سوءهاضمه شوند. این داروها با خنثی کردن اسید در شکم کار می‌کند (اسید آن را کاهش می‌دهد)، تا دیگر لایه‌های پشتیبان سیستم گوارشی‌ را ناراحت نکند. معمولاً پزشک موادی بر پایه آنتی‌اسیدها را توصیه می کند مثل مالوکس یا شیر منیزیم. شاید یبوست و ناراحتی شما برطرف شود.

از مصرف بیش از حد ضد اسیدها باید پرهیز شود، خصوصاً انواعی که حاوی آلومینیم هستند، زیرا آلومینیم می‌تواند برای جنین در حال رشد سمی باشد. ترفند سادۀ دیگر این است ‌که مقدار کمی از "بیکربنات سودا" یا سدیم (جوش شیرین) در آب را امتحان کنید. این محلول باید سبب بهبودی شود، اما در مصرف آن زیاده‌روی نکنید. این محلول را در زمانی نزدیک به وعده غذایی خود مصرف کنید، زیرا این محلول اسید شکمی را رقیق می‌کند.

واقعیت:

درست همانطور ‌که طی دوران عادت ماهیانه‌ در اثر نوسان‌های هورمونی حالت احساسی‌تان دگرگون می‌شود، هنگام بارداری نیز این اتفاق می‌افتد. از ماه دوم بارداری به بعد باید در انتظار تغییرات هورمونی باشید.

آلژینات‌ها:

برخی از ضد اسیدها نوع دیگری از داروها ترکیب شده‌اند که آنان را آلژینات می‌نامند. این مواد به بهبود سوزش سر دل در اوایل حاملگی در اثر برگشت اسیدی کمک می‌کند. آلژینات‌ها با ایجاد یک جداره از کَف، روی محتویات شکمی را می‌پوشاند. این مواد جداره یا دیواره‌ای را شکل می‌بخشد که اسید شکمی را در شکم و دور از مری شما نگه می‌دارد.

گزینه و اندازه‌ها

ضد اسیدها را می‌توانید بدون نسخه از داروخانه تهیه کنید. ولی حتماً با پزشک داروساز مشورت کنید و بگویید باردارید و آن گاه بهترین را انتخاب کنید. مصرف ضد اسیدها و آلژینت‌ها فقط زمانی نیاز است که نشانه‌ها به سراغتان می‌آیند. در موارد دیگر، پزشک توصیه خواهد کرد که پیش از بروز نشانه‌ها، این داروها را مصرف کنید، مثلاً پیش از غذا یا پیش از خواب.

تا زمانیکه بیش از حد توصیه شده مصرف نکنید، استفاده از ضد اسیدها و آلژینت‌ها در دوران بارداری ایمن است. راهنمای مصرف داروها را بخوانید تا شیوۀ درست استفاده از آن را بدانید. تاثیرات جانبی آنتی‌اسیدها نادر است که اسهال و یبوست از آن جمله است.  

اگر داروی ضداسیدی برای درمان سوزش سر دل در اوایل حاملگی تجویز شد و از سوی دیگر مکمل‌های آهن هم مصرف می‌کنید، هر دو را همزمان استفاده نکنید. یعنی حداقل دو ساعت پیش از مصرف مکمل آهن‌، آنتی‌اسید را بخورید. اگر ضداسیدها و آلژینات‌ها برایتان مفید نیستند، احتمال دارد پزشک درمان متفاوتی را تجویز کند تا اسید شکم شما را سرکوب کند. اگر به رغم تمام این کارها نشانه‌ها ادامه یافت، نزد پزشک خود بروید.

مطالعه بیشتر:

1- سوزش سر دل صبحگاهی و درمان آن چگونه است؟

2- 7 درمان گیاهی و خانگی سوزش سر دل یا رفلاکس اسید معده در بارداری

3- سوزش سر دل در زمان شیردهی، از علت تا درمان

4- 11 روش برای کاهش درد و درمان سوزش سر دل یا رفلاکس اسید معده