استفاد از داروهای مسکن در بارداری آیا مجاز و بی خطر است؟

چگونه بانوان باردار از مصرف قرص‌های مسکن مطمئن شوند؟

داروی تسکین درد که به آن مسکن نیز می‌گویند، با نسخه یا بدون نسخه (OTC) قابل تهیه است. به طور طبیعی داروهای مسکن تجویزی، قوی‌تر از داروهای بدون نسخه هستند و به نظر می‌رسد خطرناک‌تر بوده و آسیب جدی‌تری به جنین در حال رشد وارد می‌کند. هرچند مسکن‌های بدون نسخه نیز بدون خطر نیستند. برخی مسکن‌های تجویزی یا بدون نسخه احتمال بروز مشکلات بارداری و نواقص مادرزادی را افزایش می‌دهد.

داروهای مسکن بدون نسخه (OTC)

مسکن‌های بدون نسخه بسته به ماده فعال موجود در آن، به دو گروه طبقه‌بندی می‌شوند (استامینوفن و داروهای ضد‌التهابی ضداستروئیدی (NSAIDs).

آیا خوردن استامینوفن در بارداری مجاز است؟

استامینوفن یکی از پرکاربردترین داروهای مسکن در بارداری است. مصرف استامینوفن با نام تجاری تایلنول در دوران بارداری بی‌خطر است. طبق تحقیقات، این دارو بیش‌تر برای سردرد، تب، درد و گلودرد استفاده می‌شود. از این قرص در ۹ ماه بارداری می‌توان استفاده کرد. استفاده از آن در بارداری بسیار گسترده است. به عنوان مثال، تقریبا ۵۰ درصد از بانوان باردار در سه ماهه اول بارداری از این قرص استفاده می‌کنند.

هرچند نگرانی‌هایی در مورد مصرف این دارو وجود دارد. محققان بین مصرف استامینوفن در دوران بارداری و مشکلات رفتاری در کودکی که شامل اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) ارتباطی پیدا کرده‌اند. برای مثال مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۹ انجام شد نشان داد، کودکانی که داخل رحم در مجاورت مقادیر زیاد استامینوفن قرار گرفته‌اند، احتمال بیش‌تری برای ابتلا به اوتیسم یا اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی در کودکی خواهند داشت.

NSAIDs

داروهای ضد‌التهابی ضداستروئیدی (NSAIDs) مانند Advil  یا  Motrin (ایبوبروفن) و Aleve  (ناپروکسن) حاوی آسپرین هستند. در اغلب موارد، مصرف آسپرین در بارداری توصیه نمی‌شود.

آیا مصرف ایبوپروفن و ناپروکسن در بارداری مجاز است؟

به طور کلی، مصرف ایبوپروفن و ناپروکسن تا هفته ۲۰ بارداری مشکلی ایجاد نمی‌کند.

 با این حال، همه NSAID ها در نیمه دوم بارداری منع مصرف دارند. سازمان غذا و دارو (FDA) توصیه می‌کند: «از مصرف این داروها در ۲۰ هفتگی یا بعد از آن اجتناب کنید زیرا ممکن است منجر به کمبود مایع آمنیوتیک شود». همچنین باعث سایر مشکلات از جمله مشکلات کلیوی برای جنین می‌شود. هرچند این عوارض نادر است، اما عواقب آن می‌تواند مرگبار باشد.

تحقیقات نشان می‌دهد در صورتی‌که بانوی باردار پس از ۲۰ هفتگی تنها به مدت دو روز از داروهای ضد‌التهابی ضداستروئیدی استفاده کند، کاهش مایع آمنیوتیک باعث ایجاد بیماری معروف «الیگوهیدرامنیوس» خواهد شد. با شناسایی مشکل و قطع دارو، حجم مایع آمنیوتیک معمولا به حالت طبیعی بازمی‌گردد. با وجود این، در صورت مصرف طولانی‌مدت این داروها، ممکن است مشکلات جدی در کلیه، قلب و سایر مشکلات رشدی رخ دهد.

آسپرین

ممکن است آسپرین برای درمان برخی مشکلات پزشکی دیگر در بارداری مانند پره اکلامپسی تجویز شود. مطالعات نشان داده است که مصرف روزانه آسپرین با دوز پایین، پس از هفته ۱۲ بارداری می‌تواند از مشکلاتی که بانوان باردار به دلیل عارضه پره اکلامپسی در معرض خطر زایمان زودرس قرار دارد، پیش‌گیری کند. آسپرین از ایجاد لخته‌های خون‌ کشنده در این بیماران جلوگیری می‌کند.

استیل سالیسیلیک اسید، ماده فعال موجود در آسپرین، با مهار چندین فرآیند شیمیایی در بدن، درد و التهاب را کاهش داده و از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند. با وجود این، این دارو نباید در دوران بارداری مصرف شود (به استثنای افرادی که در معرض خطر پره اکلامپسی هستند). این دارو در مقادیر بالا می‌تواند برای مادر و جنین مشکلات جدی ایجاد کند.

فواید مصرف آسپرین باید با میزان افزایش خطر خونریزی‌های شدید سنجیده شود. آسپرین توانایی انعقاد خون را کاهش می‌دهد. این دلیل اصلی نگرانی پس از زایمان است. اگر یک یا چند روز قبل از زایمان آسپرین مصرف شود، ممکن است حین زایمان خونریزی‌های شدید رخ دهد.

ایبوپروفن و ناپروکسن

ایبوپروفن و ناپروکسن داروهای ضد‌التهابی ضداستروئیدی بی‌ضررتری هستند. به این دلیل که علائم گوارشی و عوارض جانبی کم‌تری ایجاد می‌کنند. هرچند در دوران بارداری هر دو این داروها باید با احتیاط مصرف شود.

مصرف ایبوپروفن و ناپروکسن معمولا تا هفته ۲۰ بارداری بی‌خطر است، اما مصرف آن در نیمه دوم بارداری توصیه نمی‌شود زیرا خطر مشکلات کلیوی جنین و خونریزی در حین زایمان را افزایش می‌دهد.

تجویز قرص‌های مسکن در بارداری

اغلب داروهای مسکن تجویزی از دسته مواد افیونی هستند که از عصاره گیاه خشخاش به دست می‌آید. همه مواد افیونی مخدر به حساب می‌آیند که دارای ترکیبات کنترل شده است و بدون نسخه نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. داروهای مسکنی که تا این حد قوی هستند، تنها برای دردهای ناشی ازجراحت‌ها، جراحی‌ها،کارهای دندانپزشکی و سردردهای میگرنی استفاده می‌شود.

این داروهای تجویزی با نام‌های تجاری و به اشکال مختلف در دسترس هستند:

• کدئین
• اوکسی‌کونتین (اکسی‌کدون)
• پرکوست (اکسی‌کودون و استامینوفن)
• روکسانول (مورفین)
• دمرول (مفریدین)
• Duragesic (فنتالیل)
• ویکودین (هیدروکودون و استامینوفن)

مسکن در بارداری از نوع افیون‌داروها، داروهایی قوی با اثرات مضر هستند. درصورتی‌که فواید مصرف دارو از خطرات احتمالی آن بیشتر باشد، پزشکان استفاده از این داروها را به صورت پراکنده برای برخی بانوان باردار تجویز می‌کنند.

هیچ مدرکی مبنی بر بی‌خطر بودن مصرف هر نوع ماده مخدر در دوران بارداری وجود ندارد و تحقیقات زیادی در این زمینه نشان می‌دهد که خطرات آن جدی است. خطراتی مانند سقط جنین، مرده‌زایی یا زایمان زودرس. همچنین کودک در معرض خطر ابتلا به وزن کم هنگام تولد (زیر ۲.۵ کیلو)، مشکلات تنفسی و خواب آلودگی شدید قرار می‌گیرد که می تواند منجر به مشکلات تغذیه شود.

مشورت با متخصص

به خاطر داشته باشید که در مورد مصرف هر گونه مسکن در بارداری با متخصص زنان و زایمان خود مشورت کنید. با این‌که داروهای مسکن بی‌خطری برای بانوان باردار وجود دارد، ‌اما برخی داروهای مسکن بدون نسخه یا تجویزی ممکن است باعث مشکلات جدی (حتی مرگ) برای مادر و جنین شود.

مطالعه بیشتر:

مصرف استامینوفن در بارداری مجاز است؟

داروهای مجاز برای درمان میگرن در بارداری

مصرف دارو در زمان اقدام به بارداری آیا مجاز و بی خطر است؟

داروهای خطرناک در دوران بارداری (فهرست 13 داروی غیر مجاز)