عوارض دیر زدن آمپول روگام چیست و چرا روگام تزریق می شود؟
اگر شما مادری باردار هستید که گروه خونی Rh منفی دارد و همسرتان Rh مثبت است، این احتمال وجود دارد که جنین درون رحمتان نیز با به ارث بردن فاکتور Rh از پدر خود، Rh مثبت شود و این مساله اگرچه در بارداری اول مشکل ساز نیست، اما در بارداری های بعدی می تواند منجر به عوارض جدی شود. به همین دلیل است که تزریق آمپول روگام برای مادران Rh منفی ضروری در نظر گرفته می شود. اگر هنوز به اهمیت تزریق روگام واقف نیستید، ادامه این مطلب را بخوانید تا با عوارض دیر زدن آمپول روگام آشنا شوید.
فاکتور Rh چیست؟
فاکتور Rh پروتئینی است که بر روی گلبول های قرمز خون یافت می شود. اگر شما این پروتئین را داشته باشید یعنی اینکه، Rh مثبت هستید و اگر این پروتئین را نداشته باشید، Rh منفی در نظر گرفته می شوید و شاید برایتان جالب باشد که بدانید در این صورت جزو اقلیت جامعه هستید، زیرا فقط 18 درصد از جمعیت جهان دارای گروه خونی Rh منفی هستند!
وقتی صحبت از سلامتی شما می شود، واقعاً مهم نیست که گروه خونی شما مثبت باشد یا منفی و حتی اگر زمانی نیاز به تزریق خون داشته باشید و گروه خونی شما Rh منفی باشد، پزشکان به راحتی می توانند مطمئن شوند که خون Rh مثبت دریافت نکنید. با این حال، زمانی که در طب بارداری گروه خونی مادر Rh منفی و گروه خونی Rh مثبت جنین، پتانسیل مخلوط شدن را دارند، نگرانی هایی در این مورد ایجاد می شود.
ناسازگاری Rh چیست؟
ناسازگاری Rh زمانی رخ می دهد که یک خانم Rh منفی و یک مرد Rh مثبت، بچه دار شوند. در چنین شرایطی، 50 درصد احتمال دارد که جنین درون رحم فاکتور Rh منفی را به ارث ببرد، در این حالت می توان گفت که مادر و جنین از نظر Rh با یکدیگر سازگار هستند و بنابراین همه چیز بدون مشکل بوده و نیاز به هیچ اقدامی نیست. اما به احتمال 50 درصد ممکن است جنین فاکتور Rh مثبت پدرش را به ارث ببرد که این مساله منجر به ناسازگاری Rh می شود. در چنین شرایطی آمپول روگام می بایست تزریق شود.
چرا روگام تزریق می شود؟
روگام (RhoGAM)، یک ایمونوگلوبولین است که در سال 1968 توسط FDA تایید شد تا مانع از ساخت آنتی بادی بر علیه Rh مثبت خون در بدن مادران با گروه خونی منفی شود، زیرا این آنتی بادی ها می توانند با شناسایی فاکتور Rh بر روی گلبول های قرمز خون جنین، به آن ها به عنوان عامل بیگانه حمله کنند و منجر به بروز برخی عوارض شوند.
بنابراین آمپول روگام به طور معمول هر زمان که احتمال مخلوط شدن خون مادر با جنین وجود داشته باشد، تجویز می شود. این زمان ها عبارت هستند از:
1. در طی هفته 26 تا 28 بارداری، زمانی که جفت شروع به نازک شدن می کند و اگرچه بعید است، اما این احتمال وجود دارد که مقداری از خون جنین از طریق جفت به مادر منتقل شود،
2. بعد از شرایط تهدید به سقط جنین، مرده زایی، حاملگی خارج از رحم یا حتی ضربه وارد شدن به شکم و هر شرایطی که منجر به لکه بینی و خونریزی در طی بارداری شود،
3. پس از انجام هر گونه آزمون تشخیصی تهاجمی مانند آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای کوریونی (CVS) و یا در صورت انجام اقدامات تهاجمی مانند تلاش برای چرخاندن جنین در رحم،
4. و همچنین در 72 ساعت پس از زایمان، از جمله زایمان سزارین، اگر نوزاد Rh مثبت باشد.
عوارض دیر زدن آمپول روگام
از آنجا که در بارداری اول، ناسازگاری Rh باعث ایجاد هیچ مشکلی نمی شود، شاید به این فکر بیافتید که آمپول روگام را نزنید و یا به موقع برای تزریق آن اقدام نکنید. اما باید بدانید که این بزرگترین اشتباهی است که می توانید در حق خودتان انجام دهید، زیرا عوارض دیر زدن آمپول روگام، برخلاف انتظار شما بسیار جدی بوده و گاهی اوقات جبران ناپذیر هستند!
اگر برای شما آمپول روگام به موقع تزریق نشود، این احتمال وجود دارد که از هر 5 مادر باردار Rh منفی، یک نفر از آن ها به فاکتور Rh مثبت حساس شود و اگر شما آن یک نفر باشید، حساس شدن بدنتان بر علیه فاکتور Rh مثبت، در بارداری های بعدی می تواند بر سلامت جنین تاثیر بگذارد. زیرا اگر جنین بعدی شما نیز Rh مثبت باشد، سیستم ایمنی بدن بلافاصله گلبول های قرمز خون او را به عنوان عاملی خارجی شناسایی کرده و به آن ها حمله می کنند. در نتیجه این اتفاق، عوارض دیر زدن آمپول روگام می توانند شامل موارد زیر باشند:
- کم خونی از نوع همولیتیک (HDN): این کم خونی به دلیل تخریب گلبول های قرمز جنین ایجاد شده و شدت و علائم ناشی آن می تواند از خفیف تا بسیار شدید و حتی کشنده متغیر باشد.
- زردی: زردی یا یرقان، یکی از عوارض کم خونی همولیتیک است، زیرا وقتی گلبول های قرمز خون در اثر حمله سیستم ایمنی بدن مادر، درهم شکسته و تخریب یا به بیان عامیانه "لیز" می شوند، ماده ای را به نام هموگلوبین آزاد می کنند و هموگلوبین نیز به بیلی روبین که ترکیبی زرد رنگ است تجزیه می شود. این ترکیب با تجمع در بدن منجر به زردی نوزاد به ویژه در 24 ساعت ابتدایی پس از تولد خواهد شد.
- آسیب و فلج مغزی: اگرچه ناسازگاری خونی به خودی خود منجر به فلج مغزی نمی شود، اما زردی ناشی از آن اگر شدت پیدا کند، زمینه ساز آسیب به مغز و فلج مغزی به نام "کرن ایکتروس" خواهد شد که مشکلی دائمی و جبران ناپذیر است و متاسفانه درمانی برای آن وجود نخواهد داشت.
- هیدروپس فتالیس: هنگامی که گلبول های قرمز خون تخریب می شوند، اکسیژن رسانی به اندام ها و بخش های مختلف بدن جنین دچار اختلال شده و بنابراین قلب باید بیشتر کار کند تا با افزایش خونرسانی این کمبود را جبران کند. در نتیجه این اتفاق، نارسایی قلبی رخ داده که منجر به تجمع مایع در بدن جنین و وقوع عارضه ای به نام هیدروپس فتالیس می شود که خطرناک ترین عوارض دیر زدن آمپول روگام است.
این ها مهم ترین عوارض دیر زدن آمپول روگام هستند و اگرچه گزینه های درمانی همچون مکمل های آهن، درمان دارویی با فرآورده ای به نام اریتروپویتین، انتقال خون از طریق بند ناف، تزریق خون بعد از تولد و یا فتوتراپی برای کاهش زردی در دست هستند، اما با این وجود گاهی اوقات درمان ها موثر نبوده و حتی این احتمال وجود دارد که زندگی جنین در معرض خطر قرار بگیرد. بنابراین ضروری است تزریق به موقع روگام را جدی بگیرید تا از عوارض دیر زدن روگام جلوگیری کرده و بارداری های سالمی را تجربه کنید.
مطالعه بیشتر:
زمان دقیق تزریق و عوارض آمپول روگام (آنتی D)
چرا باید آمپول روگام در سقط جنین تزریق گردد؟
زمان تزریق آمپول روگام در بارداری با گروه خونی o منفی
اگر آمپول روگام نزنیم چه می شود وگروه خونی مثبت و منفی چیست؟
