سرطان مقعد، علائم و علت سرطان مقعد چیست؟
سرطان مقعد زمانی رخ می دهد که سلول های سرطانی به تومورهای خوش خیم یا بدخیم در بافت های مقعد تبدیل می شوند. دهانه انتهای روده بزرگ که مدفوع از آن خارج می شود، مقعد می گویند. سرطان مقعد یک بیماری نادر است که اگر رخ دهد می تواند به سایر قسمت های بدن سرایت کند. برخی از توده های غیرسرطانی مقعد نیز می توانند به مرور زمان سرطانی شوند. در ادامه به علائمی اشاره می کنیم که در صورت بروز هر یک از آنها بهتر است، به پزشک مراجعه کنید.
انواع سرطان مقعد
سرطان مقعد انواع مختلفی دارد که هر کدام با توجه به نوع توموری که ایجاد می شود، قابل تعریف هستند. تومور یک رشد غیرطبیعی در بدن است که می تواند خوش خیم یا بدخیم باشد. تومورهای بدخیم در صورت عدم درمان به مرور زمان به سایر قسمت های بدن می رسند. به نمونه های زیر توجه کنید:
• تومورهای خوش خیم: این نوع تومورها، غیرسرطانی هستند و در مقعد به شکل پولیپ، زنگوله های پوستی، تومورهای گرانولار سل و زگیل تناسلی یا کندیلوم بروز می کنند.
• شرایط پیش سرطانی: سلولهای پیش سرطانی، تومورهای خوش خیمی هستند که ممکن است به مرور زمان بدخیم شوند. این شرایط در نئوپلازی داخل اپیتلیال مقعدی و نئوپلازی داخل اپیتلیالی سنگفرشی مقعدی، بیشتر دیده می شود.
• سرطان سلول سنگفرشی: سرطان سلول سنگفرشی شایع ترین نوع سرطان مقعد در برخی کشورهای جهان است به طوریکه به عنوان مثال در آمریکا از هر 10 مورد سرطان، 9 مورد را شامل می شود. این تومورهای بدخیم در مقعد توسط سلول های سنگفرشی غیرطبیعی ایجاد می شوند. سلول های سنگفرشی، بیشترین قسمت های کانال مقعد را پوشانده اند.
• بیماری بوون: این بیماری که به عنوان کارسینوم سلول سنگفرشی درجا نیز شناخته می شود، سلول های غیرطبیعی در بافت سطح مقعد است که به لایه های عمیق تر حمله نکرده اند.
• کارسینوم سلول بازال: کارسینوم سلول بازال نوعی سرطان پوست است که به طور کلی زمانی بروز می کند که پوست به مدت طولانی در معرض نور آفتاب قرار بگیرد. به همین دلیل، یکی از نادرترین نمونه های سرطان مقعد به شمار می آید.
• آدنوکارسینوما: این نیز یک نوع نادر از سرطان است که در غدد اطراف مقعد ایجاد می شود.
علت سرطان مقعد چیست؟
رشد سلول های غیرطبیعی عامل سرطان مقعد است. این سلولهای غیرطبیعی به‌طور غیرقابل کنترلی رشد کرده، تجمع پیدا کنند و توده‌هایی به نام تومور را تشکیل می دهند. سلولهای سرطانی پیشرفته میتوانند متاستاز بدهند یا به سایر قسمت‌های بدن گسترش یابند و در عملکرد طبیعی اختلال ایجاد کنند.همچنین، ویروس پاپیلومای انسانی که یک عفونت مقاربتی است، به عنوان یکی از دلایل سرطان مقعد شناخته می شود. این ویروس در اکثر موارد سرطان مقعد، مشهود است.
آیا ممکن است که سرطان از جای دیگر به مقعد متاستاز دهد؟
گاهی سرطان ابتدا در جای دیگری از بدن ایجاد می شود و سپس به نقاط دیگر متاستاز می دهد، سرطان مقعد نیز ممکن است در اثر گسترش سایر سرطان های بدن به کانال مقعد ایجاد شود.
علائم سرطان مقعد چیست؟
سرطان مقعد می تواند با علائمی شبیه به هموروئید، سندرم روده تحریک پذیر و بسیاری از بیماری های دستگاه گوارش بروز کند. برخی از این علائم عبارتند از:
• تغییر در عادات روده
• مدفوع باریک
• خونریزی از عقب
• درد، فشار، یا تشکیل یک توده در نزدیکی مقعد
• ترشح از مقعد یا خارش
اگر این علائم را دارید و علت آن را نمی دانید، بهتر است با مشورت پزشک، بررسی ها و آزمایشات لازم را انجام دهید و از نگرانی رهایی یابید.
عوامل خطر سرطان مقعد چیست؟
تنها حدود 0.2 درصد افراد در طول زندگی خود در معرض خطر ابتلا به سرطان مقعد هستند. احتمال وقوع این بیماری در همه افراد وجود دارد اما آن عده که شرایط زیر را دارند، بیشتر در معرض خطر هستند:
عفونت ویروس پاپیلومای انسانی
ویروس پاپیلومای انسانی گروهی از ویروس هاست که از طریق مقاربت منتقل شده و پس از عفونت در بدن باقی می مانند. این ویروس در اکثر موارد سرطان مقعد وجود دارد و نیز قبل از آنکه پاپ اسمیر به عنوان آزمایش رایج انجام شود، علت اصلی سرطان دهانه رحم نیز محسوب می شد.
اچ آی وی
اچ آی وی یا ویروس بیماری ایدز سیستم ایمنی بدن را به خطر می اندازد، لذا مبتلایان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان مقعد قرار می گیرند.
فعالیت جنسی پرخطر
تعدد شرکای جنسی و برقراری رابطه جنسی مقعدی به عنوان پذیرا می تواند خطر ابتلا به سرطان مقعد را افزایش دهد. عدم استفاده از محافظ مانع مانند کاندوم نیز به دلیل افزایش خطر ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی، احتمال ابتلا به سرطان مقعد را بیشتر می کند.
مصرف دخانیات
افراد سیگاری حتی اگر سیگار را ترک کنند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان مقعد هستند.
سیستم ایمنی ضعیف
سیستم ایمنی ضعیف، بدن را در برابر سرطان مقعد بی دفاع می کند. افراد مبتلا به ویروس ایدز و افرادی که از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می کنند یا پیوند عضو انجام داده اند، بیشتر در معرض خطر هستند.
سالخوردگی
بر طبق نظر منابع معتبر، اکثر موارد سرطان مقعد در افراد بالای 50 سال رخ می دهد.
سرطان مقعد چگونه تشخیص داده می شود؟
سرطان مقعد اغلب با خونریزی مقعدی بروز می کند. افرادی که خونریزی، خارش یا درد در مقعد دارند، بهتر است قبل از رسیدن به مرحله اول، به پزشک مراجعه کنند. در برخی موارد نیز سرطان مقعد با معاینات یا اقدامات معمول قابل تشخیص است.
معاینات دیجیتال رکتوم که بخشی از معاینات پروستات در مردان است، تاحدودی قابلیت تشخیص کارسینوم مقعد را دارد. معاینات دستی رکتوم، که در آن پزشک انگشت خود را وارد مقعد می‌کند تا توده‌ها یا رشد را احساس کند، در معاینات لگنی برای هر دو جنس انجام می شود.
یکی دیگر از روشهای تشخیص سرطان مقعد، پاپ اسمیر سنتی است که در آن پزشک از یک سواب پنبه ای بزرگ برای جمع آوری سلول های پوشش مقعد استفاده می کند. سپس این سلول ها از نظر ناهنجاری های احتمالی، بررسی می شوند. در صورت تشخیص ناهنجاری، پزشک ممکن است به بیوپسی سلولها یا بافتهای مقعدی نیاز داشته باشد.
سرطان مقعد چگونه درمان می شود؟
هیچ درمان بخصوصی برای سرطان مقعد وجود ندارد، اما بسیاری از افرادی مبتلا زندگی سالم و رضایت بخشی دارند. بسته به سن و مرحله سرطان، چندین گزینه درمانی را می توان به تنهایی یا در کنار روشهای دیگر پیشنهاد کرد:
شیمی درمانی
شیمی درمانی راهی برای از بین بردن سلول های سرطانی و جلوگیری از رشد آنهاست. داروهای شیمی درمانی به صورت تزریقی یا خوراکی مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین برای کنترل علائم، مسکن تجویز می شود.
عمل جراحی
معمولا برای برداشتن تومور مقعد، جراحی موضعی انجام می شود که در آن علاوه بر تومور، قسمتی از بافت های سالم اطراف آن را نیز بر می دارند. این روش بیشتر در مورد افرادی کاربرد دارد که سرطان آنها در قسمت پایین مقعد بوده و هنوز به ساختارهای مجاور سرایت نکرده است. جراحی در مراحل اولیه سرطان و برای تومورهای کوچک، پیشنهاد می شود.
برداشتن پرینال شکم، یک جراحی تهاجمی تر است و در افرادی انجام می شود که به سایر درمان ها پاسخ خوبی نداده اند یا در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند. در رزکسیون که همان عمل برداشتن شکم است، ابتدا برای برداشتن مقعد، راست روده و بخش هایی از سیگماوار یا خم روده، برشی در شکم ایجاد می شود. از آنجا که در این جراحی، کل قسمت تحتانی دستگاه گوارش برداشته می شود، جراح یک استومی ایجاد می کند. اُستومی به معنی وصل کردن دستگاه گوارش به پوست است. مدفوع در بیمارانی که اُستومی دارند در کیسه مخصوصی به نام کیسه استومی، جمع آوری می شود.
درمان جایگزین
پرتودرمانی برای بسیاری از انواع سرطان از جمله سرطان مقعد رایج است. اشعه ایکس و سایر اشعه می توانند سلول های سرطانی را در بدن از بین ببرند البته امکان دارد بافت های سالم را نیز تحت تاثیر قرار دهند. این درمان غیرتهاجمی است و معمولا با سایر درمان های سرطان ترکیب می شود.
آیا سرطان مقعد خوب می شود؟
بسیاری از افراد پس از تشخیص می توانند زندگی طولانی و سالمی داشته باشند. تشخیص زودهنگام کلید سلامت پایدار است. منابع معتبر بر اساس داده های جمع آوری شده از سال 2007 تا 2013، میزان بقای پنج ساله کلی برای افراد مبتلا به سرطان مقعد 66.9 درصد است. علاوه بر این، افراد مبتلا به سرطان مقعد موضعی تا 81.3 درصد شانس زنده ماندن دارند.
پیشگیری از سرطان مقعد
هیچ راه تضمینی برای پیشگیری از سرطان مقعد وجود ندارد، اما می توان به طریقی خطر ابتلا به آن را کاهش داد:
مقاربت ایمن داشته باشید: محدود کردن تعداد شرکای جنسی، استفاده از کاندوم در حین رابطه جنسی، اجتناب از رابطه جنسی مقعدی پذیرا و انجام آزمایشات منظم برای بررسی عفونت های مقاربتی، به ایمنی روابط جنسی کمک می کند.
دخانیات را ترک کنید: سیگار را ترک کنید و تا حد امکان در معرض دود سیگار قرار نگیرید. می توانید برای رهایی از عادت سیگار کشیدن، با مشاور صحبت کنید.
واکسن شوخی نیست: یک سری واکسیناسیون ویروس پاپیلومای انسانی با سه دوز برای خانمها و آقایان 9 تا 26 سال تأیید شده است. این واکسیناسیون مانع از ابتلای افراد به ویروس پاپیلومای انسانی می شوند که زمینه ساز سرطان مقعد است. اگر به دلیل عوامل دیگری مانند سابقه خانوادگی یا سن در معرض خطر بالای سرطان مقعد هستید، حتماً نگرانی های خود را با پزشک خود در میان بگذارید.
مطالعه بیشتر:
پسوریازیس مقعدی و علائم پسوریازیس مقعدی چیست؟
دلایل خونریزی مقعد چیست و چه عواملی باعث خونریزی می‌شود؟
لیکن اسکلروزوس چیست و دلایل ابتلا به لیکن اسکلروزوس چیست؟
ترشح از مقعد و چه عفونت هایی میتوانند سبب ترشح از مقعد شوند؟
