علت کم شدن اسپرم و کاهش تحرک اسپرم چیست؟
یکی از دلایل اصلی ناباروری کم بودن تعداد اسپرم و تحرک آنها است. این مسائل همراه با کیفیت پایین اسپرم عامل اصلی 90٪ موارد ناباروری در مردان و نیز علت ناباروری 20٪ تا 40٪ از زوجین است. باتوجه به اهمیت این موضوع قصد داریم در ادامه این مطلب برای شما شرح دهیم که علت کم شدن اسپرم ها از نظر تعداد و نیز کاهش تحرک آن ها چیست و آیا این عارضه درمانی دارد یا نه؟
علت کم شدن اسپرم چیست؟
تقریباً از هر شش مرد یک نفر تحت تأثیر ناباروری مربوط به مشکلات اسپرم خود قرار دارد. علت کم شدن اسپرم می تواند مربوط به عوامل وراثتی، انتخاب سبک زندگی گرفته و یا مرتبط با عفونت های دستگاه تولید مثلی و حتی سن یک فرد باشد.
اولیگوآستنوتراستوزواسپرمی چیست؟
اگر اصطلاح اولیگوآستنوتراستوزواسپرمی OAT را شنیده باشید منظور کم شدن تعداد اسپرم و نیز تحرک آنها است. اصطلاح oligoasthenoteratozoospermia یا OAT هنگامی استفاده می شود که هر سه عامل زیر وجود داشته باشد:
• تعداد کم غیرطبیعی اسپرم (الیگوزواسپرمیا)
• مقدار کم غیرطبیعی اسپرم با تحرک خوب (استنوزواسپرمی)
• سطح غیرطبیعی نطفه ها با شکل سالم (تراتوزواسپرمی)
در صورت مشخص نبودن علت کم شدن اسپرم از اصلاح الیگوآستنوتراتوزواسپرمای ایدیوپاتیک استفاده می شود. گفته می شود که تا 30٪ موارد ناباروری مردان دارای OAT ایدیوپاتیک هستند.
علت کم شدن اسپرم چیست؟
علت کم شدن اسپرم را می توان به طور کلی به چهار دسته تقسیم کرد: عوامل ژنتیکی، عوامل مربوط به سبک زندگی، عوامل مربوط به ساختار بیضه و در نهایت اختلال عملکرد بیضه و اختلالات انزال.
ژنتیک
عوامل ژنتیکی می توانند در هر مرحله از باروری مردان تأثیر بگذارند. از آسیب DNA در سلولهای اسپرم (اسپرماتوزوئید) گرفته تا نقص ژنتیکی کروموزوم Y و اختلالات ژنتیکی مانند سندرم کلاینفلتر.
در حالی که اکثر عوامل ژنتیکی قابل درمان نیستند، اما با استفاده از لقاح آزمایشگاهی (IVF) اغلب می توان بر آنها غلبه کرد.
شیوه زندگی
عوامل سبک زندگی هم شامل عادات و هم شرایطی است که مستقیماً بر سلامت اسپرم ها تأثیر می گذارد. بسیاری از این عوامل قابل تغییر است و اصلاح عادات نادرست به طور قابل توجهی احتمال بارداری یک مرد را بهبود می بخشد. فاکتورهای سبک زندگی که می توانند بر تعداد و تحرک اسپرم ها تأثیر بگذارند عبارتند از:
•مصرف الکل. پنج نوشیدنی در هفته می تواند به طور قابل توجهی سطح تستوسترون و کیفیت اسپرم را کاهش دهد. بسیاری از داروهای روان گردان نیز همین تأثیر را دارند.
• داروهای خاص. داروهای تجویز شده توسط متخصص نیز می توانند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارند، از جمله استروئیدهای آنابولیک که برای درمان اسید معده استفاده می شود. بسیاری از موارد دیگر نیز می توانند بر تحرک اسپرم تأثیر بگذارند، مانند آزولفیدین که برای درمان آرتریت روماتوئید استفاده می شود و Macrobid که برای درمان عفونت های مثانه استفاده می شود.
• حرارت. گرم شدن بیش از حد بیضه ها با کم بودن تعداد اسپرم در ارتباط است. ازجمله دلایل گرم شدن بیضه، حمام و دوش بیش از حد گرم یا سونا و همچنین پوشیدن لباس های زیر تنگ است. ورزش بیش از حد در باشگاه نیز می تواند همین تأثیر را داشته باشد.
• سیگار کشیدن. سیگار کشیدن نیز علت کم شدن اسپرم است و به شدت با ناباروری مردان ارتباط دارد، گرچه دلایل آن کاملاً روشن نیست. سیگار کشیدن می تواند تعداد اسپرم را 5/17 درصد و تحرک اسپرم را 6/16 درصد کاهش دهد.
• فعالیتهای سنگین. دوچرخه سواری و اسب سواری می تواند باعث التهاب بیضه شود. با کمی استراحت در فعالیت می توانید این مشکل را حل کنید.
• اضافه وزن. مطالعات نشان داده است که چاقی (BMI بالای 30) باعث تغییرات هورمونی می شود که می تواند مستقیماً روی باروری مردان تأثیر بگذارد .
• کمبود وزن (BMI زیر 18.5). نیز می تواند تأثیر منفی بر باروری مردان داشته باشد.
عوامل مربوط به بیضه
اختلال در عوامل مربوط به بیضه نیز در توانایی بیضه در تولید مقدار کافی اسپرم اختلال ایجاد می کند. برخی از این عوامل قابل درمان هستند اما برخی دیگر باروری را با مشکل جدیدتری مواجه می کنند.
نمونه هایی از عوامل بیضه عبارتند از:
• برخی از عفونت های گذشته (سیفلیس، اوریون، مالاریا) که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر سیستم تولید مثل مردان تأثیر می گذارند.
• شیمی درمانی و پرتودرمانی
• بزرگ شدن واریکوسل (که اغلب با جراحی و غیرجراحی قابل درمان است)
• سن بالا
• سرطان بیضه
اختلال در عملکرد بیضه و انزال
اختلال در عملکرد بیضه و اختلالات انزال به هر شرایطی گفته می شود که توانایی انزال را تحت تاثیر قرار داده و یا مانع جریان صحیح منی در دستگاه تناسلی مرد شود. این عوامل عبارتند از:
• اختلال نعوظ (که اغلب با دارو قابل درمان است)
• هیپوسپادیاس، نقص مادرزادی که در آن دهانه مجرای ادرار روی سر آلت تناسلی قرار نگرفته است.
• ناتوانی جنسی در اثر علل دیگر
• انسداد مجاری مایع یا مجرای انزالی
• پروستاتیت (التهاب غده پروستات)
• انزال رتروگراد که در آن مایع منی ناخواسته به مثانه هدایت می شود
در بسیاری از موارد علت کم شدن اسپرم و ناباروری قابل درمان است. حتی در مواردی که نمی توان آنها را درمان کرد، مجموعه ای از روشهای کمک باروری وجود دارد که می تواند شانس بارداری یک زوج را بهبود بخشد. این روش ها شامل داروهای باروری، درمان های کمک باروری، جراحی یا ترکیبی از این درمان ها هستند.
اگر در مورد علت کم شدن اسپرم سردرگم شده اید با یک متخصص باروری صحبت کنید. علت آن هر چه باشد، ممکن است بتوانند کمکتان کنند.
مطالعه بیشتر:
چه تعداد اسپرم برای بارداری نیاز است؟
روش های طبیعی افزایش تعداد اسپرم در مردان
شکل و حرکت نرمال اسپرم اما تعداد کم، بارداری اتفاق می افتد؟
تحرک اسپرم چقدر باید باشد و سرعت حرکت اسپرم چقدر باید باشد؟
