مشکلات مدفوع پس از زایمان طبیعی یا عمل سزارین چیست؟
پس از زایمان همه چیز از جمله سیستم گوارشی تغییر می کند. اندام ها جابه جا شده، هورمون ها نوسان پیدا کرده و رحم کم کم به اندازه طبیعی خود باز می گردد. تمام این اتفاقات، سیستم گوارشی شما را به طور کامل بهم می ریزد. بگذارید صادق باشیم، پس از زایمان از این که مجبور باشید درد دیگری را در پایین تنه خود احساس کنید دچار استرس می شوید. بنابراین مشکلات مدفوع پس از زایمان و رفتن به دستشویی مانند بسیاری از مشکلات دیگر مربوط به آن شما را مضطرب خواهد کرد. در زیر نگاهی به شرایط طبیعی یا غیرطبیعی، مدفوع پس از زایمان و این که چه کاری در مورد مشکلات گوارشی بعد از زایمان می توانید انجام دهید، خواهیم انداخت.
آیا مشکلات مدفوع پس از زایمان طبیعی است؟
هرکس ممکن است گاه و بی گاه دچار تغییراتی در نظم دستگاه گوارش خود و حتی مشکلات گوارشی بعد از زایمان شود. اما تغییراتی که پس از زایمان ایجاد می شود جای تعجب نداشته و اغلب بانوان از ناراحتی شکمی رنج برده و با آن دست و پنجه نرم می کنند. معمولا این مشکلات به شکل یبوست بروز می کنند. همچنین ممکن است سر و کله اسهال نیز در این دوران پیدا شود. دکتر کریستین مسترسون، مدیر خط خدمات بانوان و کودکان در گروه Summit Medical در نیوجرسی می گوید، مشکلات دفع مربوط به پس از زایمان در بانوان شایع است.
او همچنین توضیح می دهد: «بسیاری از عوامل مانند هورمون ها، چیزی که می خورید و مقدار آبی که می نوشید، بر عملکرد دستگاه گوارش پس از زایمان تاثیر می گذارد». وی اضافه می کند: «عفونت ها، ویروس، یا واکنش بدن نسبت به آنتی بیوتیک مصرف شده در بیمارستان ممکن است بر عملکرد دستگاه گوارش شما تاثیر بگذارد».
دکتر مسترسون همچنین اعتقاد دارد که «طبیعی بودن» نسبی است. بنابراین این کمک می کند تا متوجه شوید فعالیت دستگاه گوارش شما قبل از تولد چگونه بوده است. وی توضیح می دهد: «امر طبیعی ممکن است در افراد کاملا متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است در روز سه بار اجابت مزاج داشته باشند و این امر برای آن ها طبیعی است و برخی ممکن است سه بار در طول هفته اجابت مزاج داشته باشند و این اتفاق هم برای آن ها طبیعی است».
به جای این که بر طبیعی بودن اصرار داشته باشید، به عاداتی که در گذشته داشته اید دقت کنید.
در صورتی که قبلا هر روز مدفوع می کردید و هم اکنون ۴ یا ۵ روز گذشته و عمل دفع نداشته اید، ممکن است نشان دهنده مشکل باشد. از سوی دیگر اگر عادت داشته اید در هفته چند بار اجابت مزاج کنید و حالا در روز چند بار مدفوع می کنید ناشی از مشکلی دیگر است.
اولین مدفوع پس از زایمان
ممکن است ۲ تا ۳ روز طول بکشد تا پس از زایمان مدفوع کنید. همچنین ممکن است این اتفاق برای فرد دیگری زودتر رخ دهد. اگر نگران اولین مدفوع پس از زایمان هستید، تنها نیستید. به خاطر داشته باشید در نهایت این اتفاق خواهد افتاد و هر چه این زمان طولانی تر شود، احتمال این که عمل دفع با درد بیش تر همراه باشد قوی تر است.
اگر از ملین ها استفاده می کنید یا آب می نوشید و احساس دفع دارید معطل نکنید. هر چه زودتر این کار را انجام دهید احساس بهتری خواهید داشت. اگر بیش از ۴ روز از مرخص شدن شما از بیمارستان می گذرد و همچنان دفع نداشته اید، برای توصیه و درمان با پزشک تماس بگیرید.
علت مدفوع پس از زایمان چیست؟
برای مدفوع پس از زایمان، دلایل فیزیولوژیک، محیطی و روانی وجود دارد. در زیر به مواردی که باعث تغییر در عملکرد دستگاه گوارش پس از زایمان می شود اشاره شده است:
تغییرات فیزیکی بدن
پس از زایمان بدن دچار تغییرات فراوانی شده که همه بر اجابت مزاج پس از زایمان تاثیر می گذارد. در زیر نگاه دقیق تری به تغییرات معمول پس از زایمان و تاثیر این تغییرات بر کار کردن شکم شده است:
• انقباضات رحمی: پس از زایمان رحم شروع به بازگشت به اندازه طبیعی خود می کند. به گفته دکتر مسترسون رحم برای این کار شروع به انقباض و گرفتگی می کند و همین امر باعث ایجاد مدفوع نرم تر و بیش تر خواهد شد.
• تغییرات کف لگن: مراحل زایمان کودک باعث کشیدگی ماهیچه های کف لگن شده که باعث ایجاد تغییراتی در روده و انباشتگی بیش تر مدفوع قبل از عمل دفع می شود.
• هورمون های استرس: به گفته دکتر مسترسون هورمون استرس کورتیزول بسته به شخص باعث ایجاد یبوست یا اسهال و سایر مدفوع پس از زایمان می شود.
• هموروئید ها: فشاری که جنین هنگام زایمان بر کانال تولد وارد می کند ممکن است باعث عدم اجابت مزاج پس از زایمان شده که منجر به یبوست و مشکلات مدفوع پس از زایمان خواهد شد.
مداخلات پزشکی
هنگامی که زمان زایمان فرا می رسد، هم بانویی که به روش طبیعی و هم به روش سزارین زایمان می کند، دچار مشکلاتی در اجابت مزاج می شود. برای مثال، بانوانی که طبیعی زایمان می کنند، معمولا به دلیل پارگی، بخیه و فشار عضلانی هنگام زایمان، مستعد یبوست خواهند بود.
بانوانی که عمل سزارین انجام می دهند، به دلیل مصرف داروهای قبل و بعد از عمل دچار عدم اجابت مزاج پس از زایمان خواهند شد. در زیر به چگونگی تاثیر سایر مداخلات پزشکی بر عمل دفع پس از زایمان نگاهی اجمالی می اندازیم.
• داروهایی که پس از زایمان مصرف می شود: به گفته دکتر مسترسون داروهای ضد درد مانند پرکوست و اپیود باعث ایجاد یبوست می شود. در حالی که آنتی بیوتیک هایی که برای درمان عفونت تجویز می شوند باعث ایجاد اسهال خواهد شد.
• محدودیت های زایمانی: اگر مدت زمان زایمان طولانی شود ممکن است توصیه شود چیزی غیر از آب مصرف نکنید. بنابراین معده به طور کامل خالی خواهد بود و این امر عمل مفید حرکات روده را دشوار خواهد کرد.
• مکمل های آهن: به دلیل از دست دادن خون زیاد در طول زایمان و برای پیشگیری از کم خونی داروی مکمل آهن تجویز می شود. این دارو به طرز قابل توجهی باعث یبوست می شود.
• بخیه های پرینه: چه قبل از زایمان تصمیم به انجام اپیزیوتومی داشته باشید و چه در هنگام زایمان دچار پارگی غیرمنتظره شوید، ممکن است بین واژن و مقعد بخیه هایی زده شود. این بخیه ها نه تنها باعث آزار شده، بلکه ممکن است باعث احساس سفتی بیش از حد در این ناحیه شود. معمولا این نگرانی در بین مادران شایع است که هنگام اجابت مزاج می ترسند بخیه ها باز شود، اما معمولا این اتفاق رخ نمی دهد.
ترس و خجالت
پس از زایمان ممکن است احساس کنید ناحیه واژنی شما همانند میدان نبرد است. در نتیجه احساس نگرانی از اجابت مزاج در این دوران غیرمعمول نیست. حتی اولین مدفوع همراه با ترس و اغلب ناخوشایند است. مخصوصا اگر زایمان طبیعی انجام داده باشید.
همچنین استفاده از توالت در اتاق مشترک بیمارستان برای شما راحت نیست. در زیر به عواملی که باعث مشکلات اجابت مزاج پس از زایمان می شود نگاه دقیق تری می اندازیم:
• درد دارید: فکر این که پس از زایمان مجبور باشید برای اجابت مزاج زور بزنید، ممکن است هر کسی را از رفتن به توالت وحشت زده کند. به این منظور بسیاری از پزشکان ملین هایی تجویز می کنند که نه تنها عمل دفع را برای شما آسان می کند، بلکه شما را تشویق به این کار خواهد کرد.
• خجالت می کشید: هیچ کس دوست ندارد در جای شلوغ به توالت برود. برای همین بسیاری از بانوان از این که چقدر باید منتظر بمانند تا بدون حضور کسی به توالت بروند، دچار استرس می شوند. این که هنگام اجابت مزاج خود را تحت فشار قرار دهید، اوضاع را بدتر کرده و سبب مشکلات مدفوع پس از زایمان خواهد شد.
مشکلات مراقبت از خود
بچه دار شدن ممکن است به حدی خسته کننده باشد که از رسیدگی به خود غافل شوید. مسئولیت کودک ممکن است عادات حمام رفتن شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد. در زیر به برخی از شایع ترین مواردی که غفلت از خودمراقبتی بر اجابت مزاج پس از زایمان تاثیر می گذارد، اشاره کرده ایم.
• کم آب شدن: به گفته دکتر مسترسون عدم مصرف آب کافی باعث ایجاد یبوست می شود و مادران شیرده که به دلیل از دست دادن حجم زیادی از مایعات باعث کم آبی می شوند، به این مشکل دچار خواهند شد.
• تجربه خستگی و گرسنگی: اگر به تازگی مادر شده اید، اغلب به اندازه ای سرگرم مراقبت از نوزاد و کودکان دیگر خود هستید که به راحتی فراموش می کنید غذای سالم بخورید و استراحت کافی داشته باشید. اختلال در خواب و رژیم غذایی منجر به یبوست خواهد شد.
بدون شک دلایل بسیاری برای مدفوع پس از زایمان و بهم ریختگی دستگاه گوارش پس از زایمان وجود دارد. در واقع، اگر مشکلی نباشد، جای تعجب است. خوشبختانه، روش هایی وجود دارد که می توانید مشکل خود را برطرف کنید.
راه های خانگی برای مدفوع پس از زایمان
اگر مشکلات گوارشی شما خفیف است، می توانید قبل از این که نیاز به مراجعه به پزشک باشد در منزل آن را درمان کنید. اگر مشکل متوسط تا شدید دارید در مشورت با پزشک تردید نکنید. در زیر به برخی روش های درمان خانگی برای مشکلات خفیف اشاره شده است.
یبوست بعد از زایمان
هنگامی که مشکل یبوست دارید، حتما آب کافی بنوشید. دکتر مسترسون می گوید: «مادارن باردار باید روزانه ۲ تا ۳ لیتر آب مصرف کنند. همچنین باید حواستان به غذایی که مصرف می کنید باشد».
مصرف غذاهای روغنی و چرب به ویژه اگر تعادلی در مصرف میوه ها، سبزیجات و فیبر وجود نداشته باشد، ممکن است منجر به یبوست شود. این بدان معنا نیست که ویارهای پس از زایمان را نادیده بگیرید یا مجبور به گرفتن رژیم های سخت غذایی شوید، اما سعی کنید حداقل به خاطر وضعیت مزاجی خود غذاهای سالم مصرف کنید.
سعی کنید بیش تر آلو، جو دوسر، سیب یا نخود، سبزیجات برگ سبز، سبوس، خربزه، میوه خشک و آجیل مصرف کنید.
ورزش کردن راهی دیگر برای بهبود شرایط است، مگر این که به دلیل عمل سزارین از ورزش منع شده باشید. ممکن است ورزش با ورود نوزاد چالش برانگیز باشد. بنابراین با قدم های کوچک آغاز کنید.
برای مثال، دور بلوک خانه قدم بزنید. یا هنگامی که کودک را در آغوش بند گذاشته اید، دور خانه راه بروید یا برقصید. کلید موفقیت این است که بدن خود را به حرکت درآورید. در زیر موارد دیگری است که می توانید امتحان کنید.
• از ملین ها استفاده کنید. معمولا استفاده از ملین ها در دوران شیردهی بی خطر است. Colace برند مشهوری است که اغلب پزشکان تجویز می کنند.
• ماساژ پرینه انجام دهید. ماساژ دادن ناحیه پرینه می تواند باعث بهبود اوضاع شود. مقاله ای که در سال ۲۰۱۵ در مجله پزشکی عمومی داخلی منتشر شد نشان داد، بزرگسالان مبتلا به یبوست، در یک گروه درمانی که به مدت چهار هفته ماساژ پرینه را روی خود انجام دادند، نسبت به بقیه دارای کیفیت زندگی بهتر و عملکرد بهتر روده ها بودند.
• مصرف هرگونه دارو یا مکمل را قطع کنید. با نظارت پزشک مصرف هر گونه مکمل را قطع کنید. به جای مکمل های آهن، مواد طبیعی مانند اسفناج، گوشت گاو و لوبیا مصرف کنید. به جای مصرف داروی ضددرد اپیود از ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
هموروئید یا بواسیر بعد از زایمان
اگر از هموروئید پس از زایمان رنج می برید، حمام sitz ( نشستن در آب گرم برای تمیز کردن پرینه) یا بالش های دوناتی را برای بهبود مشکل خود امتحان کنید. هر چند این کارها باعث دفع نخواهد شد، اما ناراحتی و نگرانی استفاده از توالت هنگام ابتلا به هموروئید را کاهش می دهد.
همچنین می توانید از پدهای فندق افسون گر استفاده کنید. می توانید آن ها را برای احساس بهتر داخل یخچال نگه دارید یا صرفا از کمپرس آب سرد یا کیسه یخ استفاده کنید.
هنگام استفاده از سرویس بهداشتی به جای دستمال کاغذی معمولی از دستمال مرطوب استفاده کنید. فقط حتما نمونه حل شونده در آب و بدون رایحه را انتخاب کنید. عطرها و رایحه ها باعث تحریک محل بواسیر می شود. برای این که زودتر بهبود یابید، سعی کنید هنگام اجابت مزاج فشار زیادی به خود وارد نکنید.
اسهال بعد از زایمان
درصورتی که اسهال هستید، باید ببینید روزانه چقدر کافئین مصرف می کنید. به گفته دکتر مسترسون کافئین باعث تحریک حرکات روده می شود. بنابراین ممکن است لازم باشد کمی مصرف خود را کاهش دهید. برای برخی افراد شیرین کننده های مصنوعی و لبنیات این حالت را ایجاد می کند. همچنین باید از مواد غذایی که «بندآورنده» مانند موز و برنج استفاده کنید.
در صورت تردید، رژیم BRAT که حاوی موز، برنج، پوره سیب و نان تست را امتحان کنید. به مدت ۴۸ ساعت این رژیم را دنبال کنید و در صورتی که اسهال برطرف نشد، با پزشک تماس بگیرید. نمی توانید مدت زیادی رژیم BRAT را داشته باشید زیرا این رژیم فاقد مواد غذایی ضروری است.
انجام تمرین های کگل نیز مفید است. برخی بانوان پس از زایمان به این دلیل به اسهال دچار می شوند که ماهیچه های روده کشیده یا پاره می شود. بنابراین قوی کردن ماهیچه های کف لگن به بازگشت طبیعی حرکات روده کمک خواهد کرد.
چه زمان درخواست کمک کنیم؟
غیر از بررسی تغییرات حرکات روده، حواستان به برخی علائم خطر که نشان دهنده مشکلات جدی تری است نیز باشد. دکتر مسترسون معتقد است که مدفوع بسیار شل و آبکی، مانند اسهال انفجاری و همچنین بیش از ۵ بار اجابت مزاج در روز باید به پزشک گزارش داده شود.
همچنین در صورت مشاهده خون در مدفوع، تغییر رنگ آن و درد غیرطبیعی باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. این موارد نشان دهنده شقاق مقعد است.شقاق مقعد خراش هایی کوچک در اطراف مقعد است که معمولا بر اثر زور زدن زیاد هنگام اجابت مزاج و در طول زایمان ایجاد می شود. این مشکل مانند هموروئید قابل درمان است، اما در موارد حاد نیاز به جراحی و ترمیم خواهد بود.
طبق یک مطالعه، هموروئید و شقاق مقعد در سه ماهه آخر بارداری و پس از زایمان شایع است. از بین ۲۸۰ بانویی که مورد مطالعه قرار گرفتند، تقریبا نیمی از آن ها بیماری های اطراف مقعد را تجربه کردند که ۳۴ درصد آن ها نیز پس از زایمان به هموروئید و شقاق مقعد مبتلا شده بودند.
در آخر این که، تب پس از زایمان نیز باید به پزشک گزارش شود. دمای بیش از ۳۸ درجه سانتی گراد می تواند نشانه ای از مشکلات جدی پس از زایمان باشد که نمی توان آن را نادیده گرفت. ممکن است دچار عفونت در ناحیه رحم، واژن، مجاری ادراری و یا در محل برش سزارین یا جراحت های اطراف مقعد شده باشید.
چکیده مطالب
مدفوع پس از زایمان شایع تر از آن است که تصور می کنید. اما این امر باعث کم اهمیت بودن آن نیست. اگر روزها گذشته و عمل دفع انجام نداده اید، در مراجعه به پزشک درنگ نکنید. هر چند مشکلات جدی در این زمینه بسیار نادر است. بنابراین بیش از حد نگران نشوید. به احتمال زیاد با صبر و تحمل و برخی درمان های خانگی می توانید این مشکل را برطرف کنید.
مطالعه بیشتر:
علت درد هنگام مدفوع بعد از زایمان چیست ؟
درمان خانگی بواسیر بعد از زایمان و سوزش بواسیر
پنج نکته درباره زایمان که پزشکان چیزی در مورد آن نمی گویند!
مدفوع نوزاد تازه متولد شده، رنگ و شکل مدفوع نوزاد چگونه است؟
