مرزنجوش در بارداری و خواص مرزنجوش در طب سنتی چیست؟

مرزنجوش چیست؟

مرزنجوش (Marjoram)، با نام علمی (Origanum majorana)، گیاهی معطر و دارویی از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است، که به دلیل رایحه و طعم گرم، کمی تیز و منحصر به فرد خود، به عنوان چاشنی و طعم دهنده برای تهیه بسیاری از غذاها و سالادها، به ویژه در منطقه مدیترانه مورد استفاده قرار می گیرد و همچنین از آن به عنوان یک ماده معطر، برای ساخت صابون ها، مواد آرایشی، لوسیون ها و عطرها استفاده می کنند. البته کاربردهای گیاه مرزنجوش، تنها به این موارد ختم نشده و سال ها است که مردم بسیاری از مناطق جهان، از گل، برگ و روغن مرزنجوش، دارو درست می كنند تا از خواص درمانی بی نظیر آن بهره مند شوند.

گیاه مرزنجوش که به اسم های دیگری همچون مرزنجوش شیرین، مرزنجوش وحشی، مرزنگوش، ریحان سلیمان، ثاموس، حب الفیل، مرزه گوش و ...، نیز شناخته می شود، در واقع بومی مناطق مدیترانه، شمال آفریقا و آسیای غربی است و قدمت آن به دوران باستان برمی گردد، تا جایی که در افسانه های یونان باستان آمده است که مرزنجوش برای اولین بار توسط آفرودیت، الهه عشق و زیبایی، رشد پیدا کرده و به همین دلیل در آن زمان از این گیاه، در تهیه معجون عشق استفاده می کردند!

از نظر مشخصات گیاهشناسی و ویژگی های ظاهری، مرزنجوش شباهت بسیار زیادی به پونه کوهی دارد، اما در عمل با آن متفاوت است و نباید آن ها را با هم اشتباه بگیرید. در واقع مرزنجوش با رایحه قوی، گرم، کمی تیز و کمی تلخ شناخته می شود که به آویشن شبیه است و در مقایسه با پونه کوهی، عطر و طعم ملایم تری دارد. مرزنجوش، گیاهی یک ساله، علفی و بوته ای است که ارتفاع آن به طور معمول به 30 الی 60 سانتی متر رسیده و در مواردی تا حتی 1 متر هم بلند می شود. ساقه های گیاه مرزنجوش، مایل به قرمز، پوشیده شده از پرز و کرک های مویی، شاخه ای و مربع شکل بوده و با برگ های بیضوی شکل، سبز رنگ و با حاشیه منظم که به صورت دوتایی و بر خلاف یکدیگر رشد می کنند، پوشانده شده است. گل های مرزنجوش به صورت خوشه ای و چتر مانند ظاهر شده و به رنگ صورتی ملایم، ارغوانی یا بنفش هستند و میوه آن نیز، شبیه به یک کپسول استوانه ای شکل بوده که سطح بیرونی آن قهوه ای رنگ و صاف است و به ندرت بزرگ تر از 1 میلی متر می شود.

مرزنجوش در حدود 2 درصد روغن اساسی دارد که اجزای اصلی آن ترپینن و ترپینول هستند. چندین ترکیب موجود در مرزنجوش، مانند کارواکرول که از خانواده پلی فنول ها است، دارای اثرات آنتی اکسیدانی بوده و فلاونوئیدها، مواد معدنی همچون آهن، کلسیم انواع ویتامین ها و استرول ها نیز در این گیاه موجود هستند که می توانند در ایجاد خواص درمانی آن موثر باشند.

خواص مرزنجوش در طب سنتی چیست؟

از دیدگاه طب سنتی مرزنجوش، طبع گرم و خشک داشته و پزشکان طب سنتی، فواید بی شماری برای آن در نظر گرفته اند که از جمله آن ها می توان به این موارد اشاره نمود:

- دارای خواص آنتی اکسیدانی،

- جلوگیری از بروز انواع سرطان و کمک به درمان آن ها (به ویژه سرطان ریه و روده)،

- دارای خواص ضدالتهابی و در نتیجه کاهش خطر بروز بیماری های مختلفی همچون مشکلات قلبی و عروقی و بیماری های خودایمنی،

- دارای فعالیت و خواص ضدمیکروبی،

- تقویت کننده سیستم ایمنی بدن،

- بهبود عملکرد ریه و کمک به درمان آسم (در همراهی با داروهای مخصوص ضد آسم)،

- مفید در درمان تنگی نفس،

- درمان سرفه و به ویژه سرفه های خشک،

- برطرف کننده علائم سرماخوردگی و آنفولانزا،

- درمان گلودرد و گرفتگی گلو،

- کمک به درمان گوش درد،

- برطرف کردن گرفتگی و آبریزش بینی،

- تسکین ناراحتی های گوارشی،

- جلوگیری از زخم معده،

- تسریع روند هضم غذا،

- افزایش متابولیسم بدن و کمک به چربی سوزی و لاغری،

- درمان گرفتگی و درد معده،

- تنظیم اشتها،

- کمک به درمان نفخ (بادشکن)،

- تسکین سردرد، خصوصا سردردهای میگرنی و سردردهای عصبی،

- درمان سرگیجه،

- بهبود عملکرد کبد،

- درمان کننده سنگ کیسه صفرا،

- کاهش دردهای عضلانی و عصبی،

- افزایش خروجی ادرار و کمک به درمان عفونت های ادراری،

- تسکین دردهای مفصلی ناشی از التهاب، از جمله آرتریت روماتوئید و ...،

- موثر در کنترل سطح قند خون و درمان دیابت نوع 2،

- کاهش سطح فشار خون،

- کاهش قابل توجه سطح چربی های خون و خصوصا کلسترول،

- مقوی اعصاب،

- بهبود قدرت تمرکز،

- کاهش دهنده استرس و اضطراب،

- تقویت کننده قلب،

- ضد حالت تهوع و استفراغ،

- درمان اسهال،

- آرامش بخش، نشاط آور و درمان کننده افسردگی،

- تسکین کمردرد،

- کمک به درمان اختلالات خواب، از جمله بی خوابی،

- رفع جای جوش و کک . مک (در صورت استفاده موضعی)،

- کاهش دهنده علائم آزاردهنده یائسگی،

- موثر در مدیریت سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا همان تنبلی تخمدان،

- کمک به تنظیم دوره های قاعدگی در زنان،

- درمان تغییرات خلقی مربوط به دوره های قاعدگی،

- کمک به شروع خونریزی قاعدگی (قاعده آور)،

- و کاهش دردهای قاعدگی (دیسمنوره).

البته باید در نظر داشته باشید که برای تایید و به اثبات رسیدن اثربخشی مرزنجوش برای این مصارف، شواهد بیشتری لازم است و تحقیقات در این زمینه کافی نیستند.

خواص مرزنجوش در بارداری

بدیهی است که با دیدن این لیست عریض و طویل از خواص مرزنجوش، برای امتحان کردن آن وسوسه شوید! اما باید بدانید که در رابطه با خواص و فواید استفاده از مرزنجوش در بارداری، هیچ داده ای در دست نیست و از همه چیز مهم تر، در ابتدا باید بدانید که آیا استفاده از مرزنجوش در بارداری ایمن و بی خطر است یا خیر؟!

آیا خوردن مرزنجوش در بارداری بی خطر است؟

به طور قطع، خیر! علاوه بر اینکه پزشکان طب سنتی، به دلیل قاعده آور بودن مرزنجوش، استفاده از این گیاه دارویی را در طی بارداری توصیه نمی کنند، پژوهش های علمی نیز بیانگر این واقعیت هستند که مرزنجوش، خصوصا در مقادیر بالا می تواند خطر سقط جنین و ناهنجاری های مادرزادی را به طور چشمگیری بالا ببرد. بنابراین خوردن مرزنجوش در بارداری ، ممنوع و خطرناک است.

عوارض مرزنجوش در بارداری

مرزنجوش، در صورتی که کم و به مدت کوتاه مورد استفاده قرار بگیرد، تقریبا ایمن و بی خطر است. اما در صورت زیاده روی در مصرف مرزنجوش، چنین عوارضی قابل انتظار هستند:

- آسیب به کبد و کلیه ها،

- افزایش خطر بروز سرطان در صورت استفاده بیش از حد و طولانی مدت،

- بروز واکنش های آلرژیک و حساسیت: این مساله بیشتر در افرادی دیده می شود که به گیاهانی همچون ریحان، اسطوخودوس، نعناع، پونه کوهی و مریم گلی نیز حساسیت دارند.

- کند کردن روند لخته شدن خون و در نتیجه افزایش احتمال کبودی و خونریزی در افراد مبتلا به اختلالات انعقادی و مصرف کنندگان داروهای رقیق کننده خون و ضد انعقاد خون،

- کند کردن ضربان قلب،

- تشدید مشکل انسداد دستگاه گوارش در افراد درگیر با این مشکل،

- بدتر کردن زخم معده،

- کاهش میل جنسی،

- تشدید بیماری های ریوی مانند آسم یا بیماری انسدادی مزمن ریوی (COPD): با اینکه برخی معتقد هستند که مرزنجوش در درمان آسم موثر است، اما به دلیل نگرانی هایی در این زمینه، حتما قبل از استفاده از مرزنجوش، با پزشک خود مشورت کنید.

- تشدید مشکل صرع و سایر اختلالات تشنجی،

- افزایش خطر خونریزی در حین جراحی و بعد از آن: توصیه می شود حداقل 2 هفته قبل از یک عمل جراحی برنامه ریزی شده، از مرزنجوش در مقادیر دارویی استفاده نکنید.

- تداخل با داروهایی مانند لیتیوم، داروهای ضد دیابت، داروهای ضد آلزایمر و افزایش احتمال بروز عوارض جانبی جدی ناشی از این داروها.

- و تشدید بیماری های انسدادی دستگاه ادراری یا سیستم تولید مثل.

علاوه بر این عوارض که ممکن است برای هر کسی اعم از باردار و غیرباردار، ایجاد شوند، مصرف مرزنجوش در بارداری می تواند عوارض جدی همچون سقط جنین، زایمان زودرس و حتی ناهنجاری های جنینی و مادرزادی را به دنبال داشته باشد. بنابراین بهتر است در طی دوران حاملگی، بیخیال مصرف مرزنجوش شده و آن را از لیست خوراکی های خود حذف کنید.

مطالعه بیشتر:

بخور پونه در بارداری آیا ایمن و بی خطر است؟

مصرف دارو در بارداری، داروهای گیاهی ممنوع!

به لیمو در بارداری آیا مصرف آن ایمن و بی خطر است؟

کاکوتی در بارداری و فواید کاکوتی در طب سنتی چیست؟