بابونه در شیردهی و آیا مصرف بابونه در شیردهی بی خطر است؟
افزایش حجم شیر، خواسته ای است که بسیاری از مادران و اطرافیانشان به دنبال آن هستند تا بدین ترتیب خیالشان از بابت وزن گیری نوزاد تازه به دنیا آمده راحت شود. بر این اساس، باورهای زیادی در رابطه با تاثیر برخی مواد خوراکی بر تولید شیر مادران شکل گرفته که از آن ها با عنوان خوراکی های شیرافزا یاد می شود. بر طبق نظر برخی از مردم، بابونه، یکی از این مواد شیرافزا است و به همین دلیل نیز ما در این مقاله به بررسی صحت این ادعا و همچنین ایمنی مصرف بابونه در شیردهی پرداخته ایم.
همه چیز در مورد بابونه
یکی از محبوب ترین گیاهان دارویی وحشی که می توان آن را خورد و بنابراین احتمالاً در هر آشپزخانه ای نشانی از آن پیدا می شود، بابونه (Chamomile) است که قدمت استفاده از آن به دوران باستان برمی گردد. این گیاه، انواع مختلفی دارد که محبوب ترین و شناخته شده ترین آن ها، شامل دو گونه آلمانی و بابونه رومی (انگلیسی و شیرازی، نیز نامیده می شود) هستند و بابونه های مصری و مراکشی نیز اگرچه وجود دارند، اما به میزان بسیار کمتری رایج بوده و به چشم می خورند. تفاوت انواع بابونه ها با یکدیگر، فقط منحصر به کشور مبدا آن ها نبوده و این احتمال وجود دارد که تفاوت های ناچیزی در ترکیب شیمیایی نیز داشته باشند. بد نیست بدانید که در اکثر موارد، بابونه آلمانی همان چیزی است که در پزشکی و بیشتر مطالعات علمی، مورد استفاده قرار می گیرد.
از نظر مشخصات گیاه شناسی، بابونه بوته ای چند ساله و علفی است که بسته به شرایط محیطی، می تواند به اندازه 20 تا 60 سانتی متر رشد کرده و در مواردی حتی ممکن است به اندازه 1 متر هم قد کشیده و بلند شود. برگ های گیاه، در گونه آلمانی سبز روشن و پر مانند بوده و در گونه رومی، کمی ضخیم تر و پهن تر و مشابه به برگ های جعفری اما در ابعاد کوچک تر هستند. گل های بابونه نیز که وجه تمایز دیگر این گیاه زیبا محسوب می شوند، شبیه به گل های مروارید بوده و گلبرگ های سفید رنگ و ظریفی دارند که به دور مرکز زرد رنگ گل، حلقه زده اند. بذرهای بابونه، که از گل های گیاه به دست می آید، طولی در حدود 2 میلی متر داشته و رنگ آن ها از قهوه ای کمرنگ تا مایل به خاکستری، متغیر است. بابونه عطر و بوی مشخصی از خود ساطع می کند که همین مساله باعث تشخیص و تمایز آن از گیاهان مشابه می شود و احتمالا علت نامگذاری بابونه نیز همین ویژگی است. در واقع نام بابونه در زبان یونانی، به معنای "سیب روی زمین" است که به عطر سیب مانند این گیاه اشاره دارد.
از نظر ترکیبات شیمیایی، به طور کلی، بابونه غنی از 120 ترکیب منحصر به فرد از جمله مواد معدنی، ویتامین ها، فلاونوئیدها و آنتی اکسیدان های مختلف است که همگی آن ها در ایجاد خواص منحصر به فرد این گیاه دارویی نقش دارند. البته بیشتر مزایای بابونه برای سلامتی احتمالا به یک آنتی اکسیدان ویژه به نام "آپی ژنین" مرتبط است که در گیاهانی مانند پونه کوهی، جعفری، گشنیز، و ریحان نیز یافت می شود. با توجه به اینکه آنتی اکسیدان ها به بدن کمک می کنند تا رادیکال های آزاد مضر را از بین ببرد، بنابراین وجود آپی ژنین همان چیزی است که بابونه را به یک گل قدرتمند در حوزه طب سنتی تبدیل کرده است!
خواص بابونه در طب سنتی
مصریان باستان اولین کسانی بودند که به خواص بابونه پی بردند و از آن زمان تاکنون، بابونه در بسیاری از فرهنگ ها به عنوان یک آرامبخش ملایم مورد استفاده قرار گرفته است. امروزه نیز محققان به طور فزاینده ای در حال بررسی تأثیرات آن در مدیریت و درمان بیماری ها، از جمله سرطان و دیابت هستند. البته خواص بابونه در طب سنتی، تنها به این موارد محدود نشده و می تواند فواید بی شمار دیگری نیز برای سلامتی به دنبال داشته باشد، از جمله:
- تقویت کننده اعصاب،
- کاهش استرس و اضطراب،
- درمان سردرد و به ویژه سردردهای میگرنی،
- افزایش نیرو و توان عمومی بدن،
- درمان اختلالات خواب، افزایش کیفیت خواب،
- تسکین دهنده التهاب،
- افزایش سطح ایمنی بدن،
- ایجاد آرامش در ماهیچه های بدن و در نتیجه درمان اسپاسم (گرفتگی های دردناک) ماهیچه ها،
- روشن کردن و شاداب سازی پوست،
- کند کردن روند پیری پوست،
- تقویت و روشن کردن موها،
- درمان شوره سر،
- کمک به درمان آکنه،
- درمان دل درد،
- موثر در درمان اسهال و به ویژ اسهال های ویروسی،
- برطرف کردن کرم های روده و معده،
- تقویت معده،
- کاهش دهنده علائم ناشی از سوءهاضمه از جمله درد و سوزش معده و نفخ،
- تامین سلامت کبد و کمک به درمان مشکلات و بیماری های کبدی،
- محافظت از پانکراس (لوزالمعده)،
- پاکسازی و سم زدایی بدن،
- کمک به دفع سنگ های سیستم ادراری، از جمله سنگ مثانه، کلیه و مجرای ادرار،
- موثر در درمان پرفشاری خون،
- پایین آوردن میزان تری گلیسیرید و کلسترول خون و در نتیجه جلوگیری از بیماری های قلبی و عروقی،
- جلوگیری از بروز دیابت نوع 2 و کمک به درمان آن،
- کاهش قابل ملاحظه سطح قند خون،
- اشتهاآور،
- کمک به تولید گلبول های قرمز خون و در نتیجه درمان بیماری آنمی یا همان کم خونی،
- مهار رشد سلول های سرطانی (به ویژه سرطان پروستات و تیروئید)،
- افزایش تعریق بدن و کمک به خروج مواد سمی و زائد،
- موثرد در درمان بیماری های التهابی حفره دهان، از جمله آفت،
- کمک به درمان مشکلات پوستی، از جمله اگزما،
- برطرف کردن گلودرد، تب، سرفه و سایر نشانه های سرماخوردگی و آنفولانزا،
- تسکین التهابات چشم،
- درمان سوزس سردل و ریفلاکس (بازگشت اسید معده)،
- دارای خواص ضد انعقادی و رقیق کردن خون،
- توانایی مبارزه با باکتری ها،
- رفع عطش و پایین آوردن حرارت بدن،
- مقوی قلب و مغز،
- مقابله با میگرن،
- جلوگیری از پوکی استخوان و یا کند کردن روند آن،
- کاهش دردهای دوره قاعدگی،
- برطرف کردن علائم آزاردهنده ناشی از یائسگی،
- درمان ناتوانی های جنسی به ویژه در مردان،
- تسکین التهاب و عفونت های واژینال در زنان و ...
البته باید در نظر داشته باشید که تمامی این فواید، در مطالعات علمی به اثبات نرسیده و بنابراین نیاز به بررسی بیشتری دارند.
خواص بابونه در شیردهی
مهم ترین خاصیتی که برای مصرف بابونه در شیردهی در نظر گرفته شده است، شیرافزا بودن آن است، یعنی اینکه برخی از پزشکان طب سنتی بر این باور هستند که با مصرف دمنوش بابونه در طی شیردهی، می تواند به افزایش تولید شیر مادران امیدوار بود. اما متاسفانه هیچ مطالعه معتبری در این زمینه در دست نبوده و هیچ یافته ای برای تایید این ادعا وجود ندارد!
آیا مصرف بابونه در شیردهی بی خطر است؟
به دلیل فقدان مطالعات کافی در رابطه با اثرات بابونه بر روی نوزادان و شیرخواران، بنابراین توصیه می شود که از خوردن بابونه در شیردهی اجتناب کنید و به جای آن به سراغ خوراکی های شیرافزایی بروید که بی خطر و ایمن هستند.
عوارض بابونه در شیردهی
گیاهان دارویی، در عین مفید بودن، در صورت مصرف بی رویه و بیش از حد می توانند عوارض جانبی را نیز به همراه داشته باشند. مهم ترین عوارض جانبی ناشی از مصرف بابونه می توانند شامل چنین مواردی باشند:
- بروز حساسیت و واکنش های شدید آلرژیک (واکنش آنافیلاکسی که می تواند زندگی فرد را تهدید کند)،
- کاهش جذب آهن،
- سوزش و تحریک چشم،
- حالت تهوع و استفراغ (در صورت مصرف زیاد)،
- بدتر کردن تنگی نفس ناشی از آسم،
- خواب آلودگی،
- تورم گلو،
- تنگی نفس،
- بروز بثورات پوستی،
- گیجی،
- سقط جنین،
- زایمان زودرس،
- افزایش خطر خونریزی به ویژه در افرادی که از داروهای ضدانعقادی استفاده می کنند،
- تداخل با داروهایی مانند داروهای ضد تشنج، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد انعقاد، الکل و ...
اگرچه تمامی عوارض یاد شده ممکن است برای مادران شیرده نیز ایجاد شوند، اما در رابطه با عوارض خاص مصرف بابونه در شیردهی، اطلاعات خاصی در دست نیست و به همین دلیل هم بهتر است در این دوران چای و دمنوش بابونه نخورید، به ویژه اینکه حتی اثر شیرافزا بودن بابونه در شیردهی هم در مطالعات علمی به اثبات نرسیده است!
مطالعه بیشتر:
از مصرف این مواد در شیردهی خودداری کنید؟
نوشیدن چای در دوران شیردهی آیا ایمن است؟
دمنوش های لاغری در دوران شیردهی آیا بی ضرر است؟
مصرف گیاه بزباش در شیردهی برای افزیش شیر مادر مفید است؟
