خرما در شیردهی و آیا خوردن خرما در شیردهی بی خطر است؟
دوران شیردهی، یکی از مراحل زندگی است که تغذیه در آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا شیر مادران منبع تغذیه و رشد و تکامل فرزندان آن ها بوده و از سوی دیگر هر آنچه که یک مادر می‌خورد، از طریق جریان شیر او به فرزندش رسیده و در نتیجه می تواند بر روی سلامتی، هوش و قدرت شناختی بچه ها اثرگذار باشد. خرما یکی از خوراکی های توصیه شده برای مادران شیرده است که با خواندن این مقاله می توانید با فواید و عوارض و همچنین ایمنی مصرف خرما در شیردهی آشنا شوید.
همه چیز در مورد خرما
خرما (Phoenix dactylifera) که با نام های Date"" یا Date palm"" شناخته می شود، میوه شیرین و خوشمزه درختان نخل است که بر اساس سوابق فسیلی از حداقل 50 میلیون سال قبل بر روی این کره خاکی وجود داشته اند و به دلیل همین قدمت نیز محل دقیق پیدایش آن ها مشخص نیست. بر طبق شواهد موجود، اگرچه این احتمال وجود دارد که درختان نخل از کشور عراق منشا گرفته باشند، اما بر طبق باور بسیاری از محققین، این درختان بومی شمال آفریقا، خاورمیانه و آسیای جنوبی بوده که امروزه به شکل گسترده ای در مناطق مدیترانه ای، گرمسیری و نیمه گرمسیری در سراسر جهان کشت می شوند.
از نظر مشخصات ظاهری و ویژگی های گیاه شناسی، درخت همیشه سبز خرما یا همان نخل، یکی از گرانبها ترین درختانی است که از دوران باستان برای ما انسان ها به جا مانده و به دسته خانواده نخلیان (Arecaceae)، تعلق دارد. این درخت که در گذشته منبع اصلی غذا و ثروت مردم بیابان های آفریقا و خاورمیانه به حساب می آمد، در اوایل قرن نوزدهم، به واسطه مسافران اسپانیایی، به کشورهای اروپایی راه یافت و از آن جا به سایر کشورهای دنیا معرفی شد. درختان نخل که به دلیل مقاومت بالا و نیاز آبی کم می توانند تا بیش از 100 الی 150 سال عمر کنند، برای رشد و میوه دهی به دمای بالاتر از منفی 6 درجه سانتی گراد نیاز داشته و در آب و هوای گرم و خشک، آفتاب کامل و خاک با زهکشی مناسب می توانند در حدود 21 تا 23 متر و حتی در مواردی بیش از 36 متر رشد کرده و بلند شوند. تنه این درختان بدون انشعاب بوده و در بخش تاج، دارای برگ های متعدد، نوک تیز و سبز رنگی هستند که طولی در حدود 5 تا 6 متر داشته و هر کدام از آن ها به چندین برگچه خطی و نیزه ای با نوک تیز و طولی در حدود 30 سانتی متر تقسیم می شوند. گل های نخل، به صورت خوشه ای در کنار برگ ها ظاهر شده و از سال چهارم به بعد، میوه های خرما در کنار هم به صورت خوشه های آویزان تشکیل می شوند. میوه های بیضی شکل خرما، با توجه به شرایط محیطی و نوع درخت، از نظر شکل، اندازه، رنگ، کیفیت و قوام گوشت بسیار متنوع هستند و آن ها را می توان هم به صورت تازه و هم به شکل خشک، مصرف کرد.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید، تمام بخش های درخت نخل، ارزش اقتصادی داشته و دارای کاربردهای فراوانی هستند. با چوب تنه آن، محصولات چوبی از جمله صندوق های بسیار مستحکم ساخته می شوند، شیره تنه درختان، برای تهیه نوشیدنی، الکل و سرکه مورد استفاده قرار می گیرند. برگ های آن در ساخت حصیر، سبد، تخته های عایق، جارو، شناورهای ماهیگیری، سقف خانه ها و ... کاربرد دارند و گل ها علاوه بر استفاده تزئینی، خوراکی نیز بوده و دارای فواید دارویی هستند. در نهایت خود میوه خرما، به عنوان یک خوراکی مقوی و خوشمزه به صورت خالی مصرف شده و یا برای تهیه انواع شربت ها، کیک، دسر، حلوا، شیرینی، نان، سرکه و ... استفاده می شود.
اگرچه از نظر ترکیبات شیمیایی، بیش از 50 درصد وزن خرما از قند تشکیل شده است، اما با این حال، این میوه شیرین و خوشمزه دارای مواد مغذی فراوانی از جمله پروتئین، فیبر، فلاونوئیدها، کاروتنوئیدها، اسید آمینه های ضروری، ویتامین های A،C ، E و B6 (پيريدوكسين)، B1 (تیامین)، B3 (نیاسین)، آهن، منیزیوم، منگنز، پتاسیم، فسفر، کلسیم، مس و ... نیز است که خرما را به یک میان وعده عالی و با فواید بی شمار برای سلامتی تبدیل می کنند. به علاوه خرما بیش از سایر میوه ها و سبزیجات حاوی پلی فنول ها است، ترکیبات آنتی اکسیدانی که می توانند بدن را در برابر التهاب و انواع بیماری ها محافظت کنند.
خواص خرما در طب سنتی
خرما در کتاب های دینی، بسیار مقدس شمرده شده و خواص بی شماری برای آن در نظر گرفته شده است، تا جایی که در دین اسلام، به آن لقب میوه بهشتی داده اند. به علاوه پزشکان حوزه طب سنتی نیز بر این باور هستند که استفاده از خرما می تواند به جلوگیری از انواع بیماری ها و درمان آن ها کمک کند. شناخته شده ترین خواص خرما در طب سنتی، شامل موارد زیر هستند:
- دارای خواص آنتی اکسیدانی،
- دارای خواص ضد التهابی،
- دارای خواص ضد میکروبی،
- بهبود عملکرد مغز،
- بهبود قابل توجه حافظه، مهارت های فکری و توانایی یادگیری،
- کاهش سطح اضطراب و استرس،
- آرامش بخش،
- کمک به تجربه خوابی آرام و با کیفیت،
- تقویت کننده مغز،
- تقویت حرکات منظم روده،
- درمان یبوست،
- تسکین دردهای مفصلی و درد کمر،
- کنترل سطح قند خون و کمک به مدیریت و درمان دیابت نوع 2،
- تامین سلامت قلب،
- کاهش التهاب و جلوگیری از تشکیل پلاک در مغز،
- کاهش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر و کاهش شدن آن،
- جلوگیری از انواع خاصی از سرطان ها، به ویژه سرطان روده بزرگ و کند کردن روند پیشرفت آن ها،
- کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی،
- تقویت قدرت بینایی،
- کمک به درمان بیماری شب کوری (اختلال بینایی ناشی از کمبود ویتامین A)،
- مقوی کلیه ها،
- کمک به درمان برخی انواع بیماری های کلیوی از جمله نارسایی کلیه ها،
- انرژی بخش و برطرف کننده ضعف عمومی بدن،
- رفع خستگی مزمن و مداوم بدن،
- تسکین دهنده سرفه و رفع گرفتگی و خشونت سینه،
- پاکسازی و سم زدایی بدن،
- تقویت و مستحکم ساختن استخوان ها،
- جلوگیری از پوکی استخوان،
- رفع سردی و رطوبت بدن،
- کمک به درمان و رفع سنگ مثانه،
- برطرف کننده سنگ کلیه،
- مقوی معده،
- تقویت میل جنسی،
- افزایش قدرت و توان جنسی،
- بهبود قدرت باروری مردان،
- دارای تاثیر مثبت بر روی تعداد و تحرک اسپرم ها،
- کند کردن اثرات مربوط به پیری پوست،
- کاهش ریزش مو و کمک به رشد موهای جدید،
- کمک به باز شدن دهانه رحم و تسهیل زایمان (در صورت مصرف مداوم در طی چند هفته پایانی بارداری)،
- کمک به حفظ انرژی زنان در طی زایمان،
- تقلید از اثرات هورمون اکسی توسین در بدن و تحریک انقباضات رحمی در طی بارداری و ...،
البته باید در نظر داشت که تمام این خواص خرما در طب سنتی، هنوز به طور گسترده بررسی نشده اند و بنابراین نیاز به انجام پژوهش های علمی بیشتر برای تایید این ادعاها احساس می شود.
خواص خرما در شیردهی
یکی از مهم ترین خواص خرما در شیردهی که در طب سنتی به آن اشاره شده و در تحقیقات علمی نیز تا حد بسیار زیادی به اثبات رسیده است، کمک به افزایش تولید شیر مادران یا به بیان بهتر شیر افزا بودن و همچنین تقویت شیر مادران است. بنابراین به عنوان یک مادر شیرده، بهتر است خرما را در برنامه غذایی روزانه خود بگنجانید.
به علاوه پزشکان طب سنتی، خواص و فواید دیگری را نیز برای خوردن خرما در شیردهی، در نظر گرفته اند که عبارت هستند از:
- کمک به وزن گیری هر چه بهتر شیرخواران،
- درمان کم خونی و مشکلات ناشی از آن از جمله خستگی، تحریک پذیری و بی قراری،
- کاستن از شدت ریزش مو که یکی از مشکلات رایج دوران پس از زایمان است،
- کمک به رشد موهای جدید،
- رفع و درمان یبوست،
- افزایش سطح انرژی مادران و بهبود عملکرد آن ها در نگهداری از شیرخوار،
- بهبود رشد هوشی شیرخواران،
- کمک به تامین نیاز روزانه به کلسیم و در نتیجه کاهش خطر پوکی استخوان در مادران شیرده.
آیا خوردن خرما در شیردهی بی خطر است؟
در صورت مصرف متعادل و به اندازه، بله خوردن خرما در شیردهی نه تنها ایمن و بی خطر است، بلکه بسیار توصیه شده نیز هست، تا جایی که در کتاب های سنتی و باستانی آن را به عنوان یکی از برترین خوراکی های شیر افزا (لاکتوژن) می شناسند.
عوارض خوردن خرما در شیردهی
اگرچه خرما به عنوان یک ماده مغذی، فواید مختلفی برای سلامتی دارد، اما بزرگترین ایراد آن این است که سرشار از قند بوده و بنابراین اگرچه مصرف به اندازه از آن هیچ مشکلی ندارد، اما زیاده روی در خوردن خرما، ممکن است برای افراد دیابتی مشکل ساز شود، به علاوه در صورت مصرف بیش از حد خرما، ممکن است چنین عوارضی ایجاد شوند:
- پوسیدگی دندان ها،
- جوش های پوستی و زخم و آفت های دهانی به خصوص در افراد گرم مزاج،
- سردرد،
- و مشکلات گوارشی.
در صورت زیاده روی در خوردن خرما، بدیهی است که این عوارض برای تمامی مصرف کنندگان اعم از افراد عادی و مادران شیرده پیش خواهند آمد. در رابطه با عوارض خوردن خرما در شیردهی، داده های کافی در دست نیست اما به نظر نمی رسد که استفاده متعادل از خرما در شیردهی، عارضه و یا خطری برای مادران شیرده و شیرخواران به دنبال داشته باشد.
مطالعه بیشتر:
چند دسر خوشمزه برای شیرخواران و کودکان
مزایای خوردن خرما در بارداری و تاثیر آن بر روند زایمان
از چه سنی می توان به نوزاد خرما داد؟ دادن خرما به نوزاد
آیا دادن میوه خشک به نوزاد بی خطر است و فواید میوه خشک چیست؟
