سوپرفتاسیون،حاملگی مجدد در بارداری چگونه اتفاق می افتد؟
سوپرفتاسیون (Superfetation)، به شرایطی گفته می شود که بارداری دوم و جدیدی در حاملگی اولیه رخ می دهد. در این حالت، تخمک دیگری توسط اسپرم بارور شده و روزها یا هفته ها دیرتر از اولین تخمک بارور شده، در رحم کاشته می شود. نوزادان متولد شده از شرایط سوپرفتاسیون غالباً دوقلو در نظر گرفته می شوند، زیرا ممکن است در هنگام تولد در یک روز به دنیا بیایند. سوپرفتاسیون در سایر گونه های جانوری مانند ماهی، خرگوش و گورکن رایج است. احتمال بروز این شرایط در انسان ها بحث برانگیز است و بسیار نادر تلقی می شود. در منابع پزشکی فقط چند مورد از سوپرفتاسیون وجود دارد و بیشتر موارد در بانوانی که تحت درمان های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی (IVF) قرار گرفته اند، رخ داده است.
سوپرفتاسیون چگونه اتفاق می افتد؟
در انسان، حاملگی زمانی اتفاق می افتد که تخمک توسط اسپرم بارور شود. سپس تخمک بارور شده رفته و در آن لانه گزینی می کند. برای اینکه سوپرفتاسیون اتفاق بیفتد، باید یک تخمک کاملاً متفاوت مجددا بارور شده و سپس به طور جداگانه در رحم لانه گزینی کند. برای اینکه این امر با موفقیت اتفاق بیفتد ، باید سه رویداد بسیار بعید رخ دهد:
1. تخمک گذاری (آزاد شدن تخمک توسط تخمدان) در دوران بارداری که در جریان است. این اتفاق فوق العاده بعید است، زیرا هورمون های ترشح شده در دوران بارداری برای جلوگیری از تخمک گذاری چندین برابر عمل می کنند.
2. تخمک دوم باید توسط یک سلول اسپرم بارور شود. این نیز بعید است، زیرا هنگامی که یک بانو باردار است، دهانه رحم او یک پلاک مخاطی را تشکیل می دهد که از عبور اسپرم ها جلوگیری می کند. این پلاک مخاطی، نتیجه افزایش هورمون های تولید شده در بارداری است.
3. تخم بارور شده باید در رحم مادر باردار کاشته شود. این نیز کار دشواری است، زیرا لانه گزینی نیاز به ترشح هورمون های خاصی دارد که در صورت باردار بودن یک بانو ترشح نمی شوند. همچنین فقدان فضای کافی برای جنین دیگر نیز مساله ای است که وجود دارد.
احتمال وقوع این سه رویداد بعید به طور همزمان تقریباً غیرممکن به نظر می رسد.
به همین دلیل است که از معدود موارد سوپرفتاسیون که در منابع پزشکی گزارش شده است، بیشتر آن ها در بانوان تحت درمان باروری رخ داده اند.
در طول درمان کمک باروری، که به لقاح آزمایشگاهی معروف است، سلول تخم بارور شده به رحم بانو منتقل می شود. اگر در همین حال فرد تخمک گذاری داشته باشد و تخمک چند هفته پس از انتقال جنین به رحم او به کمک اسپرم ها بارور شود، ممکن است سوپرفتاسیون اتفاق بیفتد.
آیا علائمی وجود دارد که نشان دهد سوپرفتاسیون رخ داده است؟
از آنجا که سوپرفتاسیون بسیار نادر است، علائم خاصی در ارتباط با این شرایط وجود ندارد.
هنگامی که پزشک متوجه رشد جنین های دوقلو با سرعت های مختلف در رحم می شود، ممکن است به سوپرفتاسیون مشکوک شود. در طی آزمایش سونوگرافی، پزشک می بیند که اندازه دو جنین متفاوت هستند که به این وضعیت، ناهماهنگی رشد گفته می شود.
با این وجود، پزشک احتمالاً پس از مشاهده تفاوت سایز دوقلوها، ممکن است متوجه سوپرفتاسیون نشود. این به این دلیل است که چندین توضیح متداول دیگر برای ناهماهنگی رشد دوقلوها وجود دارند که معمول تر هستند. یک مثال زمانی است که جفت قادر به حمایت کافی از هر دو جنین نباشد (نارسایی جفت) و توضیح دیگر زمانی است که خون به طور نامساوی بین دوقلوها (سندروم انتقال خون قل به قل) توزیع می شود.
آیا سوپرفتاسیون عوارضی نیز به دنبال دارد؟
مهمترین عارضه سوپرفتاسیون این است که جنین ها در مقایسه با هم، در مراحل مختلف بارداری رشد می کنند. به همین دلیل هنگامی که یکی از جنین ها برای تولد آماده است، این احتمال وجود دارد که جنین دیگر هنوز آماده نباشد و بنابراین جنین کوچکتر در معرض خطر تولد زودرس قرار دارد.
زایمان زودرس، نوزاد را در معرض خطر بالاتری از مشکلات پزشکی قرار می دهد، مانند:
• مشکل در تنفس،
• مشکلات حرکتی و هماهنگی،
• مشکلات تغذیه،
• خونریزی مغزی، یا خونریزی در مغز،
• سندرم زجر تنفسی نوزادان (یک اختلال تنفسی ناشی از ریه های توسعه نیافته)،
علاوه بر این، مادرانی که بیش از یک جنین را در درون رحم خود حمل می کنند، در معرض خطر عوارض خاصی هستند، از جمله:
• فشار خون بالا و دفع پروتئین در ادرار (پره اکلامپسی)،
همچنین ممکن است لازم باشد تا برای به دنیا آوردن بچه ها، سزارین انجام شود. زمان سزارین به میزان تفاوت رشد بین دو جنین، بستگی دارد.
آیا راهی برای جلوگیری از سوپرفتاسیون وجود دارد؟
با اجتناب از برقراری رابطه جنسی بعد از بارداری، می توانید شانس وقوع سوپرفتاسیون را کاهش دهید. با این حال، سوپرفتاسیون بسیار نادر است و بنابراین اگر بعد از باردار شدن، رابطه جنسی داشته باشید، بعید است که به صورت همزمان برای بار دوم باردار شوید.
از معدود مواردی که سوپرفتاسیون در منابع پزشکی گزارش شده است، اغلب بانوان تحت درمان های کمک باروری دچار این مشکل شده بودند. بنابراین قبل از انجام این درمان ها باید آزمایش خون انجام دهید تا مطمئن شوید که هنوز باردار نیستید و در صورت انجام آی وی اف، از تمام توصیه های پزشک خود پیروی کنید، از جمله زمان های خاصی که به شما توصیه می شود تا رابطه جنسی نداشته باشید.
آیا موارد شناخته شده ای از سوپرفتاسیون وجود دارد؟
بیشتر گزارشات مربوط به سوپرفتاسیون در انسان ها، مربوط به بانوانی است که تحت درمان های کمک باروری قرار گرفته اند تا باردار شوند.
گزارشی که توسط یک منبع مورد اعتماد در سال 2005 منتشر شد، در مورد یک بانوی 32 ساله صحبت می کند که تحت لقاح آزمایشگاهی قرار گرفته و دوقلو باردار شده است. حدود پنج ماه بعد، پزشک در طی سونوگرافی متوجه شد که او در واقع سه قلو باردار است. جنین سوم از نظر اندازه بسیار کوچکتر بود. مشخص شد این جنین سه هفته از خواهر و برادرش کوچکتر است. پزشکان به این نتیجه رسیدند که لقاح و لانه گزینی دیگری به طور طبیعی چند هفته پس از روش لقاح آزمایشگاهی انجام شده است.
در سال 2010، گزارش دیگری از یک مادر باردار مبتلا به سوپرفتاسیون گزارش شد. این بانو تحت درمان با روش تلقیح مصنوعی یا آی یو آی (IUI) قرار گرفته بود و از داروهایی برای تحریک تخمک گذاری استفاده می کرد. بعداً مشخص شد که او قبلاً به صورت خارج رحمی (لوله ای)، باردار بوده است. پزشکان وقتی روش آی یو آی را انجام دادند، نمی دانستند که خانم از قبل به شکل خارج رحمی باردار شده است.
در سال 1999، یک منبع معتبر گزارشی را از بانویی منتشر کرد که تصور می شود به طور خود به خود دچار سوپرفتاسیون شده است. با انجام بررسی، مشخص شد که فاصله میان جنین ها چهار هفته است. مادر بارداری را به صورت طبیعی پشت سر گذاشت و هر دو نوزاد سالم به دنیا آمدند. یکی از قل ها، جنسیت دختر و با سن بارداری 39 هفته و قل دیگر، پسر با سن بارداری 35 هفته بود.
سخن پایانی
سوپرفتاسیون اغلب در سایر حیوانات مشاهده می شود و احتمال اینکه به طور طبیعی در انسان اتفاق بیفتد، همچنان بحث برانگیز است. تا به حال چند مورد از سوپرفتاسیون در میان بانوان گزارش شده است که اکثر آن ها از تکنیک های کمک باروری مانند لقاح آزمایشگاهی استفاده کرده بودند.
سوپرفتاسیون منجر به رشد دو جنین با سن و اندازه های مختلف در رحم می شود. با وجود این، ممکن است هر دو جنین به صورت کاملاً تکامل یافته و کاملاً سالم متولد شوند.
مطالعه بیشتر:
آمادگی بارداری بعد از سقط چه زمانی ایجاد می شود؟
بارداری ناخواسته چیست؟ با افسردگی بارداری ناخواسته چه کنیم؟
چه آمیزشی باعث حاملگی میشود و بعد از آن چه کنیم تا باردار شویم؟
بارداری پوچ کی سقط می شود و چه زمانی می توان مجدد حامله شد؟
