بارداری ناخواسته چیست؟ با افسردگی بارداری ناخواسته چه کنیم؟
اگر برای چند سال پیش رو برنامه هایی غیر از بچه دار شدن در ذهن داشتید و هم اکنون دوخط پر رنگ بر روی بی بی چک مشاهده می کنید، بارداری ناخواسته برای شما رخ داده است. پذیرش بارداری ناخواسته در بسیاری از موارد برای پدر و مادر دشوار است و مدتی طول می کشد تا با این خبر کنار بیایند. احساسات در دوران بارداری به شدت دچار دگرگونی می شود، حال اگر به این شکل حاملگی رخ داده باشد، بروز افسردگی در بارداری ناخواسته چندان دور از انتظار نخواهد بود. بسیاری از مادران به محض رویارویی با چنین مساله ای به سرعت می پرسند بارداری ناخواسته چیست؟ کیا بارداری ناخواسته داشتن؟ با افسردگی ناشی از بارداری ناخواسته چه کنیم و ... برای دریافت پاسخ این پرسش ها با ما همراه باشید.
بارداری ناخواسته چیست؟
می خواهیم سوال بارداری ناخواسته چیست را با یک خاطره برایتان شرح دهیم. به یاد می‌آورم که چه اتفاقی باعث شد تا آزمایش بارداری دهم و از آمدن فرزند سومم خبردار شوم. شبی در حال تماشای تلویزیون بودم که بدون دلیل و با دیدن استراحتگاهی ساحلی ناگهان به گریه افتادم. به شوهرم گفتم می‌خواهم از بی بی چک استفاده کنم، او هم که اصلاً فکر باردار شدن من را نمی‌کرد جواب مثبت داد.
در واقع، این خانواده نوزاد پنج ماهه‌ای داشتند و نوزاد توسط مادرش شیردهی می‌شد. او از زمان تولد فرزندش، عادت ماهانه نشده بود. بنابراین احتمال بارداری را نمی‌داد. او می‌گوید: مطمئن بودم که ترکیب سی و هفت سالگی من و شیردهی پستانی کامل فرزندم برای باردار نشدن کافی خواهد بود. حالا مشخص شده که اشتباه می‌کردم. وقتی او دو خط سرخ را روی بیبی‌چک دیدم، کاملاً آشفته بودم.
این داستان خیلی‌هاست. این روزها، بارداری‌های بدون نقشه، مخصوص مادران جوان یا درآمد پایین نیست – این بارداری‌ها برای هر طبقه‌ی اجتماعی، نژاد و سنی اتفاق می‌افتد. در امریکا، 27% از بانوان سی تا چهل ساله، تنها با گذشت هجده ماه از زایمان قبلی خود، صاحب فرزند دیگری می‌شوند.
عوارض بارداری ناخواسته چیست؟
زایمان بچه‌های پشت سر هم نتایجی ورای خستگی مفرط دارد: طبق پژوهش‌ها باردار شدن طی هجده ماه پس از زایمان قبلی، شما و فرزند آینده‌تان را با خطرات جدی سلامتی روبه‌رو خواهد کرد. مادری که با فاصله‌ی کم دوباره باردار شود، به احتمال زیاد در دوران بارداری دچار کم‌خونی و پره‌اکلامپسی خواهد شد و فرزندش با وزن کم هنگام تولد به دنیا می‌آید. به گفته‌ی دکتر کیت ادلمان، متخصص زنان و زایمان، عموماً هجده ماه طول می‌کشد تا بدن هر آنچه را که برای بارداری بعدی نیاز دارد، بازسازی کند.
برای بانوانی که سزارین داشته‌اند، توصیه می‌شود هجده ماهه برای بارداری بعدی فاصله ایجاد کنند. به گفته‌ی دکتر استفانی تیل، متخصص زنان و زایمان، پیش از اینکه رحم دوباره برای پرورش بچه‌ای دیگر بزرگ شود، باید بریدگی آن التیام یابد. البته پاره شدن رحم در کمتر از یک درصد تمام بارداری‌ها رخ می‌دهد، و این آسیب زندگی بچه را به خطر می‌اندازد.
علت بارداری ناخواسته چیست؟
پس چگونه است که بسیاری از بانوان، به‌ویژه آنانی که با دقت تولد فرزند اول خود را برنامهریزی می‌کنند، دوباره به شکل غیرمنتظره‌ای خود را حامله می‌بینند؟ یکی از علل اصلی این است که اکثر نومادران از نظر جنسی فعال هستند. بر اساس مطالعه‌ای از سال 2013، 41% مادران در شش هفته و 78% در دوازده هفته‌ی پس از تولد فرزندشان آمیزش جنسی داشته‌اند. بسیاری از آنان هیچ جلوگیری نکرده‌اند؛ چون فکر نمی‌کنند به این سرعت باردار شوند. آنها با پزشک نیز مشورتی نداشته‌‌اند.
برخی دیگر از ضدبارداری استفاده می‌کنند، اما نه به درستی. قرص‌های فقط پروژسترون اغلب برای مادرانی تجویز می‌شود که شیردهی پستانی می‌کنند، برای موثر بودن باید هر روز طی دوره‌ی زمانی سه ساعته مصرف شود – کاری که با وجود نوزادی درخانه، انجام دادن آن غیرممکن است.
به گفته‌ی دکتر تیل، اولین دو سال پس از زایمان برای مادران سرگردان‌کننده است. زیرا وظایف جدید مادر بودن تمام وقت آنها را مشغول می‌سازد. البته فقط مادران نیستند که مصرف ضدبارداری را از یاد می‌برند. حتی گاهی وقتی این قرص‌ها به درستی استفاده شوند، آنچنان موثر نیستند.
بانوانی که در گذشته برای لقاح جنین مشکل داشتند، بیشتر در خطر بارداری بدون نقشه قرار دارند. بر اساس مطالعه‌ی در سال 2013، 61% از بارداری‌های بعدی افرادی که قبلاً از باروری یاری شده استفاده کرده بودند، بدون نقشه بوده است.
به گفته‌ی دکتر ادلمان، چون این زوج‌ها در گذشته برای باردارشدن تلاش بسیاری کرده‌اند، اکنون فکر نمی‌کنند که ممکن است به راحتی باردار شوند. وقتی این زوج‌ها باردار می‌شوند، مثل این است که آنها سیستم بدن خود را بازسازی (بهینه‌سازی) می‌کنند و این بار لقاح جنین با سهولت بیشتری اتفاق می‌افتد.
از نظر علمی، شیردهی پستانی در جلوگیری از بارداری موثر نیست.
بسیاری معتقدند که شیردهی به نوزاد از بارداری جلوگیری می‌کند. ولی این عقیده چندان واقعیت ندارد. وقتی ماراتن زایمان و تولد فرزندتان را سپری کردید، بدنتان باید دوباره به بازسازی بپردازد. اگر شیردهی نکنید، بدنتان به سرعت متوجه می‌شود که از تغذیه‌ی بچه رهایی یافته است و برای آفرینش انسانی دیگر شروع به استفاده از منابع خود می‌کند. به شکل تعجب‌برانگیزی، مادری که شیردهی نمی‌کند، طی چهار هفته پس از زایمان قبلی می‌تواند باردار شود.
برای مادرانی که شیردهی پستانی می‌کنند، وضعیت بیشتر پیچیده است. شیردهی مانع فعالیت هورمون‌هایی می‌شود که تخمک‌ها را رها می‌کنند. طبق پژوهش‌ها، خانمی که فرزندش را کاملاً شیردهی پستانی می‌کند – یعنی با شیر خشک یا غذای سفت تغذیه‌اش را تکمیل نمی‌کند – و از هنگام زایمان عادت ماهانه نشده، در شش ماه اول زندگی فرزندش فقط 2% احتمال حامله شدن دارد. استفاده از کاندوم نیز احتمال حاملگی کمتر از 2% نخواهد بود.
این متخصص می‌گوید: اما مشکل اینجاست که وقتی مادر دوباره عادت ماهانه شود یا غذای تکمیلی فرزندش را شروع کند یا اجازه دهد که فرزندش بدون نوشیدن شیر هشت ساعت در شب بخوابد، شیردهی پستانی دیگر روش جلوگیری مطمئنی نیست. به یاد داشته باشید، حتی پیش از شروع عادت ماهانه نیز می‌توانید تخمک‌گذاری کنید.
افسردگی بارداری ناخواسته
احساسات مادر در دوران بارداری به شدت دستخوش تغییرات هورمونی ناشی از آن قرار گرفته و برخی را به کام افسردگی می کشاند. گرچه علت اصلی افسردگی و تغییرات خلق و خو در این دوران دگرگونی های هورمونی است، اما دربرخی موارد نیز نگرانی های مادر درمورد شغل، وظایف مادرانه، حمایت مالی و اجتماعی و ... این عارضه را دو چندان می کند. بنابراین درک این موضوع که افسردگی بارداری ناخواسته به چه دلیل اتاق می افتد کاملا واضح خواهد بود.
به شما حق می دهیم که به علل دور شدن از آمال و آرزوها، موقعیت شغلی و تحصیلی، نگرانی های مالی و ... احساس افسردگی بارداری ناخواسته داشته باشید، اما با پذیرش این موضوع که درحال مادر شدن هستید و شاید با اضافه شدن فرشته کوچک دیگری به زندگیتان همه چیز بسیار عالی تر قبل شود، پذیرش ماجرا راحت تر خواهد بود. به یاد داشته باشید دنیا به پایان نرسیده، علاوه بر این که می توانید در دوران بارداری با رعایت نکات احتیاطی به کار و تحصیل ادامه دهید، بعد از مدتی از تولد دلبندتان نیز دوباره اوضاع بر روی روال خواهد افتاد.
دلایل داشتن برنامهریزی برای جلوگیری از بارداری ناخواسته چیست؟
جز خطر کم‌خونی، وزن کم نوزاد هنگام تولد و نرساندن مواد مغذی ضروری به فرزندتان که از جمله عوارض این بارداری‌هاست. به گفته‌ی دکتر آپارنا سریدهار، متخصص زنان و زایمان، بارداری مواد مغذی مهمی مثل فولات را از بین می‌برد و وقتی زمان کافی بین بارداری‌ها نباشد، بدن نمی‌تواند دوباره به اندازه‌ی کافی آنرا ذخیره کند. طبق مطالعه‌ای از سوی مرکز پژوهشی دانشگاه کلمبیا، نوزادان به دنیا آمده از مادرانی که طی یازده ماه از زایمان قبلی خود باردار شدند، به احتمال نزدیک به دو برابر بیشتر دچار اوتیسم خواهند شد.
اما برخی بانوان داشتن فرزندانی نزدیک به یکدیگر – خواسته یا ناخواسته – را بسیار دوست دارند. خانمی که چهار فرزندش دو به دو در فاصله‌ی یک سال از هم متولد شدند، می‌گوید: فرزندان من به سرعت به هم نزدیک شدند و پیوند خاصی با نزدیک‌ترین برادر یا خواهر خود به وجود آوردند. اما اکنون که می دانید بارداری ناخواسته چیست و چه عوارضی دارد، برای به حداقل رساندن خطرات بالقوه‌ی سلامتی، بهتر است پیش از لقاح جنین بعدی خود کمی صبر کنید. برای تبدیل رویاهایتان به واقعیت با پزشک مشورت کنید.
بیشتر دانید:
1- احتمال آسیب به جنین در بارداری ناخواسته چقدر است؟
2- آیا احتمال باردار شدن با پیشاب وجود دارد؟
3- شناخت علائم و درمان افسردگی دوران بارداری (baby blues)
4- حس بد، تغییر خلق و خو و دمدمی مزاجی در بارداری
