تفسیر آزمایش اسپرم،چگونه جواب آزمایش اسپرم را بخوانیم؟
وقتی جواب آزمایش اسپرم خودتان یا همسرتان را دریافت کردید، احتمالا می خواهید بدانید که درون آن چه چیزی نوشته شده است و هر کدام از پارامتر های ذکر شده چه معنایی دارد و چه چیزی طبیعی و چه چیزی غیرطبیعی است؟ بهترین کار این است که تفسیر آزمایش اسپرم را بدانید تا بتوانید هر قسمت را به طور دقیق مطالعه کرده و موارد غیرطبیعی را پیدا و بررسی کنید. با ما تا پایان این مطلب همراه باشید تا بگوییم تفسیر آزمایش اسپرم دقیقا چگونه است.
دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی در مورد تفسیر آزمایش اسپرم
پزشک تفسیر آزمایش اسپرم را با شما درمیان خواهد گذاشت. آزمایشگاه‌ها و پزشکان مختلف، از مراجع متفاوتی استفاده می‌کنند. به خاطر داشته باشید نتیجه‌ای که پزشک در مورد طبیعی یا غیرطبیعی بودن آزمایش به شما می‌گوید، ممکن است با چیزی که در اینجا نوشته شده متفاوت باشد.
در مجموع، مواردی که در زیر به آن اشاره شده است، فاکتورهای طبیعی و غیرطبیعی اسپرم است که توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال ۲۰۱۰ ارائه شده است.
دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی بر اساس صدک‌هاست (که شامل مردانی است که در طول یک سال یا کم‌تر، بچه‌دار شده‌اند). اعداد پایین قابل‌قبول صدک پنجم این گروه را نشان میدهد (کم‌تر از ۵ درصد آقایانی که در یک سال اخیر بچه‌دار شده‌اند، پارامترهای منی کمتری نسبت به این حدود داشتند).
پارامتر | حد پایین (پایینترین میزان مرجع) |
حجم منی (میلیلیتر) | ۱.۵ |
تعداد کل اسپرم (میلیلیتر) | ۳۹ |
تراکم اسپرم | ۱۵ |
تحرک‌پذیری کل (درصد) | ۴۰ |
حرکت پیش‌رونده | ۳۲ |
سرزندگی اسپرم (درصد) | ۵۸ |
ساختار اسپرم (درصد) | ۴ |
این پارامترها تنها راهنمای پزشک در مورد دلیل ناباروری آقایون است و اعدادی که در آزمایش نشان داده میشود، دلیل قطعی برای بچه‌دار نشدن نیست.
تفسیر آزمایش اسپرم
حجم مایع منی چیست؟ منی، چیزی بیش از اسپرم است. تقریبا ۵ درصد منی اسپرم است.
منی سالم حاوی مایعاتی از منابع زیر است:
• غدد پیازی (ترشحاتی برای به شناور بودن منی کمک میکند)
• غده پروستات (که شامل مایع سرشار از روی است تا دی‌ان‌ای اسپرم را ثابت نگه دارد).
• کیسه منی (که حاوی مواد مغذی برای تغذیه اسپرمها است).
• بیضه‌ها (که اسپرمها از داخل آنها بیرون می‌آیند).
در تفسیر آزمایش اسپرم چه حجمی طبیعی تلقی میشود؟ حجم طبیعی منی، شامل ۱.۵ میلیلیتر تا ۶ میلیلیتر مایع است. (در حدود یک سوم قاشق چای‌خوری تا کمی بیش از یک قاشق چای‌خوری).
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ حجم کم مایع منی ممکن است به دلیل انسداد مجاری دفران (مجاری که اسپرم را از بیضه‌ها به مجرای ادرار می‌رساند)، عدم وجود یا انسداد مخزن منی، انزال معکوس جزئی یا عدم تعادل هورمونی ایجاد شود.
حجم کم منی به دلیل استرس نیز ایجاد میشود. اگر در مورد تست نگرانی دارید در مورد کاهش استرس با پزشک مشورت کنید.
بالا بودن مقدار منی ممکن است به دلیل التهاب غدد جنسی نیز باشد.
تعداد کلی اسپرم
تعداد کلی اسپرم چیست؟ به تعداد کلی اسپرمهایی گفته میشود که در نمونه جمع‌آوری منی وجود دارد.
در تفسیر آزمایش اسپرم، چه تعداد اسپرم طبیعی است؟ مقدار ۳۹ میلیون اسپرم در هر انزال، پایینترین مقدار قابل قبول در نظر گرفته شده است.
داشتن تعداد کم‌تر از حد طبیعی اسپرم را، کاهش شمارش اسپرم (الیگواسپریما) در منی می‌نامند. آزواسپرمی، یعنی هیچ اسپرمی وجود ندارد.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ شمارش اسپرم پایین، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات زیر باشد:
• بیماری‌های مزمن یا تشخیص داده نشده (مانند دیابت یا بیماری‌های شکمی)
• مشکلات مجرایی
• مشکلات انزال (مانند انزال معکوس)
• قرار گرفتن در مجاورت مواد سمی
• عدم تعادل هورمون‌ها
• عفونت
• واریکوسل (بزرگ شدن رگ‌های داخل بیضه)
کم بودن غیرطبیعی اسپرم ممکن است به دلیل مصرف داروهای خاص، بیماری اخیر همراه با تب شدید و قرار گرفتن بیضه‌ها در معرض گرما ایجاد شود (مانند وان آب داغ). سیگار کشیدن، چاقی و مصرف بیش از حد الکل با کم بودن تعداد اسپرم در ارتباط است. اما اغلب دلیل کم بودن تعداد اسپرم هرگز مشخص نمی‌شود.
آزواسپرمی، ممکن است به دلیل مشکلات مجرا، نامتعادل بودن هورمون‌ها یا مشکل در انجام تست باشد.
تراکم اسپرمها
تراکم اسپرم چیست؟ به تعداد اسپرمهایی گویند که در یک میلیلیتر منی یافت میشود.
در تفسیر آزمایش اسپرم چه تراکمی طبیعی تلقی میشود؟ باید حداقل ۱۵ میلیون اسپرم در هر میلیمتر یافت شود.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ تراکم پایین اسپرم ممکن است بخشی از شمارش پایین اسپرم باشد. همچنین ممکن است مربوط به حجم انزال غیرطبیعی باشد.
قدرت حرکت اسپرم
قدرت حرکت اسپرم چیست؟ میزان حرکت اسپرم است. برای این‌که باروری صورت بگیرد، اسپرم باید در دستگاه تناسلی زن حرکت کرده تا به تخمک برسد. قدرت حرکت اسپرم برای رسیدن به مقصد ضروری است. حرکت کلی، شامل هرگونه حرکتی است، درحالی‌که حرکت پیش‌رونده، به حرکتی در مسیر یک خط یا دایرهای بزرگ اشاره دارد.
در تفسیر آزمایش اسپرم، چه چیزی طبیعی تلقی میشود؟ حداقل ۴۰ درصد اسپرمها باید حرکت کنند و حداقل ۳۲ درصد آنها در امتداد یک خط یا حول دایرهای بزرگ به حرکت درآیند.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ آزواسپرمی (کم‌تحرکی اسپرم)، اصطلاحی است که برای تحرک کم اسپرم استفاده می شود. تحرک ضعیف اسپرم ممکن است به دلایلی چون مصرف داروهای خاص، کمبودهای تغذیه‌ای یا عاداتی مانند سیگار کشیدن باشد. در بسیاری موارد نیز، تعداد کم اسپرم باعث ضعف در تحرک آن میشود. اغلب دلیل اصلی این مشکل مشخص نمی‌شود.
زیست‌پذیری (تداوم) و سرزندگی اسپرم
تداوم و سرزندگی اسپرم چیست؟ تداوم اسپرم به درصد اسپرم‌های زنده در نمونه منی اشاره دارد. به ویژه در بررسی کم‌تحرکی اسپرم، تمایز بین اسپرم غیرمتحرک زنده و اسپرم مرده بسیار اهمیت دارد.
در تفسیر آزمایش اسپرم چه مقدار زیست پذیری طبیعی تلقی میشود؟ حداقل ۵۸ درصد اسپرمها باید زنده باشند.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ نکروزواسپرمی، به شرایطی گفته میشود که تمام نمونه‌‌های اسپرم مرده باشند. دلایل بسیاری برای این امر وجود دارد که شامل همه مواردی است که باعث شمارش کم اسپرم میشود.
استفاده از روان کننده‌های بی‌خطر یا کاندوم، به طور منظم ممکن است باعث از بین رفتن اسپرمها شود، حتی اگر حاوی اسپرم‌کش نباشد. اگر برای گرفتن نمونه منی خود از روان کننده یا کاندوم معمولی استفاده کرده‌اید، حتما با پزشک مشورت کنید.
از پزشک در مورد روان‌کننده‌ها و کاندوم‌های مخصوص نمونه‌گیری اسپرم بپرسید.
ساختار شناسی
ساختار شناسی چیست؟ در ساختار شناسی، به بررسی شکل اسپرم پرداخته میشود. متخصص آزمایشگاه، به دقت ساختار اسپرم را مطالعه و درصد طبیعی بودن ساختار اسپرم را بررسی میکند. سر، بخش میانی و دم اسپرم و همچنین اندازهگیری و هماهنگی بین اجزای آن را مورد بررسی قرار میدهد.
پیش از سال ۲۰۱۰، سازمان بهداشت جهانی ویژگی‌های متفاوتی برای «طبیعی» تلقی کردن اسپرم ارائه می‌داد. آزمایشگاه‌ها ساختار اسپرم را طبق معیارهای سازمان بهداشت جهانی یا آن‌چه به‌عنوان معیارهای سختگیرانه Kruger ارزیابی می‌کردند.
هرچند، دستورالعمل‌های سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۰، آزمایشگاه‌ها را ترغیب به استفاده از معیارهای سختگیرانه Kruger بر اساس تحقیقات «تیناس کروگر» و «رولوف منکواد» میکند. از پزشک خود بپرسید که این آزمایش‌ها را طبق معیارهای سازمان بهداشت جهانی یا معیارهای Kruger انجام میدهد.
چه چیزی طبیعی تلقی میشود؟ حداقل ۴ درصد باید ساختار طبیعی داشته باشد.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ تراتوزواسپرمی به ساختار ضعیف اسپرمها گفته میشود. ساختار ضعیف اسپرم ممکن است بر اثر دلایل مشابه تعداد کم اسپرمها بود پیش بیاید.
ساختارشناسی اسپرم به درستی درک نشده است و از آن‌جاکه ارزیابی تا حدودی نظری هستند، ممکن است بررسی یک نمونه واحد منی، در یک آزمایشگاه و با تکنیک‌های مشابه متفاوت باشد.
اگر ساختار اسپرم غیرطبیعی باشد، اما فاکتورهای دیگر نمونه منی طبیعی باشد، باروری مرد طبیعی تلقی خواهد شد.
تبدیل شدن منی به مایع (گدازش منی)
گدازش منی چیست؟ هنگامی‌که مایع منی بیرون می‌آید، غلیظ و ژلاتینی است، که به اسپرم در چسبیدن به دیواره رحم کمک میکند. منی به تدریج مایع میشود تا شنا کردن اسپرمها آسان‌تر شود.
در تفسیر آزمایش اسپرم، چه گدازشی طبیعی تلقی میشود؟ منی طی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه بعد از انزال شروع به مایع شدن میکند.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ تاخیر در مایع شدن، ممکن است نشان دهنده مشکل پروستات، کیسه منی یا غدد پیازی باشد که به عنوان غدد تناسلی مردانه نیز معروف است.
اگر در گدازش منی تاخیر روی دهد، ممکن است پزشک تست پس از مقاربت (PCT) انجام دهد. در این تست باروری، مخاط پلاک گردن رحم بررسی میشود. اگر وجود اسپرم و حرکت طبیعی آن مشاهده شود، تاخیر گدازش اسپرم مسئله‌‌ای جدی نخواهد بود.
PH منی
PH منی چیست؟ بررسی منی از لحاظ اسیدی بودن یا قلیایی بودن است. مایع داخل کیسه منی باید قلیایی باشد، درحالی‌که مایع پروستات باید بیشتر اسیدی باشد. ترکیب این دو با هم، باعث تعادل منی میشود.
در صورت اسیدی بودن بیش از حد منی، اسپرمها کشته شده یا نمی‌توانند باروری انجام دهند.
در تفسیر آزمایش اسپرم، چه مقدار PH طبیعی تلقی میشود؟ PH منی باید بیشتر از ۷.۲ باشد. درحال‌حاضر، بر سر این مسئله که مقدار قلیایی بودن مایع منی چقدر بر باروری تاثیر می‌گذارد، توافقی وجود ندارد و طبق دستورالعمل سازمان بهداشت جهانی محدودیت PH بیشتر وجود ندارد.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ معمولا PH پایین، با مقادیر غیرطبیعی دیگر، با حجم پایین یا شمارش کم اسپرم همراه است و ممکن است منجر به انسداد یا عدم وجود مجاری منی‌بر منجر شود.
گلبول‌های سفید خون (WBC)
گلبول‌های سفید خون (WBC) چیست؟ سلول‌هایی هستند که با عفونت در بدن می‌جنگد. منی حاوی گلبول‌های سفید خون است.
در تفسیر آزمایش اسپرم، چه تعداد گلبول سفید در نمونه طبیعی تلقی میشود؟ تعداد گلبول‌های سفید خون باید کم‌تر از یک میلیون در میلیلیتر در منی باشد.
اگر نتایج غیرطبیعی باشد، چه ایرادی ممکن است وجود داشته باشد؟ بیش از حد بودن تعداد گلبول‌های سفید در منی نشان دهنده عفونت است. عفونت اسپرم هنگامی رخ میدهد، که مقدار زیادی عفونت در منی وجود داشته باشد.
حدود ۵ تا ۲۰ درصد آقایان ممکن است دارای مقدار بالای گلبول‌های سفید درمایع منی خود باشند.
برخی مردان ممکن است گلبول‌های سفید زیادی در منی داشته باشند، اما هیچگونه عفونت فعال یا اختلال در باروری در آنها دیده نشود. نظریه‌ای وجود دارد که علت احتمالی باکتری اسپرم، عفونت‌های درمان نشده دندان است. البته این موضوع ثابت نشده است.
اگر تفسیر آزمایش اسپرم شما غیرطبیعی بود
یک نتیجه آزمایش غیرطبیعی الزاما نشان دهنده اختلال در باروری مردان نیست. از آن‌جاکه عوامل زیادی مانند بیماری تازه یا حتی استرس بیش از حد می‌تواند بر نتیجه آزمایش تاثیرگذار باشد، پزشک اغلب توصیه میکند، آزمایش مجددی طی چند هفته انجام شود.
از پزشک بپرسید انتظار بعدی چه باید باشد. حتما هرگونه دلیل احتمالی برای نتیجه ضعیف را با پزشک در میان بگذارید (مانند بیماری اخیر، علاقه به وان آب‌گرم و یا صندلی‌های گرم کننده ماشین، دشواری گرفتن نمونه منی برای تست و تمام داروها و حتی داروهای تفننی که مصرف می‌کنید.)
اگر نتیجه ضعیف دوباره تکرار شد، چه درمانی برای آن وجود دارد؟ این بستگی به دلیل ناباروری مرد و همچنین ناباروری زن و سن او دارد.
چند درمان احتمالی وجود دارد. می‌توانید یک یا چند مورد زیر را امتحان کنید:
• درمان با استفاده از هورمون. این روش شایع نیست. اما در برخی موارد، هورمون درمانی ممکن است بر تعداد اسپرمها تاثیرگذار باشد.
• تلقیح داخل رحمی (IUI). روشی است که مرد نمونه منی تهیه میکند و نمونه طی مراحلی شستشو داده شده و سپس به داخل رحم بانو تلقیح میشود.
• لقاح مصنوعی (IVF). در روش درمان لقاح مصنوعی، اسپرم و تخمک با امید تشکیل رویان در آزمایشگاه با هم ترکیب می‌شوند، سپس رویان تشکیل شده داخل رحم زن قرار می‌گیرد. در روش لقاح مصنوعی سنتی، اسپرم و تخمک در ظرف پتری (کِشت) با هم ترکیب می‌شوند. در لقاح مصنوعی میکرو اینجکشن، یک سلول اسپرم، به طور مستقیم وارد تخمک میشود. این روش، خطرها و ریسک‌های زیادی دارد اما تنها روش برای باروری مردانی است که تعداد اسپرم بسیار پایینی دارند.
• تغییر در سبک زندگی. در صورتی که مرد عادت‌هایی در زندگی دارد که منجر به ناباروری میشود، باید هرچه زودتر این عادات را ترک کند.
• اسپرم اهدایی. در برخی شرایط ممکن است پیشنهاد شود از اسپرم اهدایی استفاده شود.
• جراحی. در صورتی که مشکل واریکوسل (پیچ‌خوردگی غیرطبیعی رگ‌های بیضه) وجود داشته باشد، با برداشتن آن ممکن است تعداد اسپرمها افزایش پیدا کند. ممکن است در برخی موارد ناباروری مردان مخصوصا در وازکتومی معکوس جراحی میکروسکوپی ترمیمی انجام شود.
• استخراج اسپرم بیضه. در مواردی که تعداد اسپرم کم یا صفر باشد یا انزال انجام نشود، استخراج اسپرم بیضه روش پیشنهادی خواهد بود. اسپرم‌های بالغ یا نابالغ از طریق سوزن از بیضه استخراج می‌شوند. این روش، نیاز به لقاح مصنوعی یا لقاح مصنوعی میکرو اینجکشن نیاز دارد.
• درمان هرگونه بیماری زمینه‌ای. بیماری شکمی درمان نشده، دیابت یا نامتعادل بودن غده تیروئید همه برای مردان خطر ناباروری دارند و می تواندد سبب غیرطبیعی بودن تفسیر آزمایش اسپرم شوند.
مطالعه بیشتر:
غیر طبیعی بودن جواب آزمایش اسپرم نشانه چیست؟
چگونگی انجام آزمایش اسپرم در آزمایشگاه و بررسی نتایج آن
آزمایش آنالیز اسپرم و چرا باید تجزیه و تحلیل منی انجام داد؟
آزمایش اسپرم یا اسپرموگرام چیست و چگونه تفسیر می شود؟
