درشت بودن جنین چگونه تشخیص داده می شود و چه عوارضی دارد؟

درشت بودن جنین و یا ماکروزومی چیست؟ 

هنگامی که یک نوزاد در بدو تولد بیش از ۴ کیلوگرم وزن داشته باشد، او را یک «نوزاد درشت» یا مبتلا به ماکروزومی، می دانند. ماکروزومی زمانی رخ می دهد که جنین بیش از آنچه نیاز دارد، در رحم مادر مواد مغذی دریافت می کند و این باعث رشد سریع تر او از حد معمول می شود.

 علت درشت بودن جنین چیست؟

دلیل درشت بودن جنین در بیشتر موارد ابتلای مادر به دیابت است. درحقیقت قند خون کنترل نشده در دوران بارداری می تواند سبب بزرگ بودن جنین نسبت به سنش شود. اما در مواردی که مادر و یا پدر در هنگام تولد وزن بیشتر از 4 و نیم کیلو داشته باشند احتمال آنکه نوزادشان نیز با همین شرایط متولد شود بیشتر خواهد بود. از دیگر دلایل چاق بودن جنین می توان به اضافه وزن بیش از حد مادر اشاره کرد. اگر مادری با اضافه وزن باردار شده باشد و یا در بارداری بیش از حد وزن اضافه کرده باشد احتمال درشت بودن جنین او بیشتر خواهد بود.

علائم درشت بودن جنین و ماکروزومی چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص دقیق وزن و اندازه جنین هنگامی که در رحم است، می تواند دشوار باشد. به همین دلیل، ماکروزومی تا زمان تولد به طور رسمی تشخیص داده نمی شود. اما قبل از آن، پزشک شما می تواند با دیدن تاریخچه پزشکی شما به همراه موارد ذکر شده در پایین، حدس بزند که آیا نوزاد شما بزرگ است یا خیر.

- اندازه گیری فوندال هایت (ارتفاع رحم). فوندال هایت یعنی فاصله بین قسمت بالای رحم و استخوان شرمگاهی مادر است. داشتن فوندال هایت بالاتر از حد انتظار می تواند به معنی یک نوزاد درشت باشد.

- با دست شکم خود را لمس کنید. لمس کردن شکم نیز می تواند درکی از اندازه کلی جنین به شما بدهد. این می تواند برای شما کمی ناراحت کننده باشد، اما مطمئن باشید به جنین تان آسیبی نمی رساند.

- انجام منظم سونوگرافی. تصاویر سونوگرافی می توانند از وزن جنین و‌همچنین میزان مایع آمنیوتیک اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک قرار دهند. مایع آمنیوتیک بیش از حد، وضعیتی به نام پلی هیدرامنیوس که اغلب با ماکروزومی همراه است، ایجاد می کند. نوزادان درشت مقادیر بیشتری ادرار تولید می کنند و ادرار بیشتر به معنای مایع آمنیوتیک بیشتر است.

چگونه می توانید از ایجاد عارضه ماکروزومی جلوگیری کنید؟

درشت بودن جنین و یا ماکروزومی غیر قابل پیش بینی است و هیچ روش تضمین شده ای برای جلوگیری از آن وجود ندارد. خبر خوب این است که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به این وضعیت اقداماتی انجام دهید.

اول از همه! در صورت ابتلا به دیابت نوع ۱، ۲، یا دیابت بارداری، آنچه را می توانید برای کنترل قند خون خود انجام دهید. گلوکز بیش از حد، باعث می شود جنین شما بیشتر از مقدار مورد نیاز خود، مواد مغذی دریافت کند و این به خودی خود جنین را مستعد ابتلا به ماکروزومی می کند.

در مورد بهترین راه های کنترل دیابت در دوران بارداری، مانند انتخاب یک رژیم غذایی با کربوهیدرات های پیچیده و حاوی فیبر غذایی وهمچنین کاهش کلسترول، چربی اشباع و قندهای تصفیه شده، با پزشک خود صحبت کنید.

برای حفظ وزن سالم نیز اقداماتی انجام دهید، چه دیابت داشته باشید یا خیر. اگر در دوران بارداری قبلی، وزن زیادی اضافه کرده اید و یا نگران اضافه شدن بیش از حد وزن تان در بارداری فعلی هستید، در مورد اتخاذ روش های بی خطر کنترل وزن خود با پزشک مشورت کنید.

به اکثر بانوان باردار توصیه می شود حداقل ۳۰ دقیقه ورزش سبک مانند پیاده روی، یوگا یا شنا، ۵ روز در هفته انجام دهند و از رژیم های غذایی سالم و حاوی مقادیر زیادی غلات، سبزیجات، میوه ها و پروتئین های بدون چربی پیروی کنند.

بزرگ بودن جنین و سزارین

به زبان ساده تر، بعضی اوقات نوزادان بزرگ ممکن است در هنگام تولد دچار مشکل شوند. بسیاری از مادرانی که نوزاد آنها مبتلا به ماکروزومی است، قادر به زایمان واژینال هستند. اما پزشک توصیه می کند در بیمارستان زایمان انجام شود تا در صورت ضرورت با استفاده از دستگاه فورسپس و وکیوم  یا عمل سزارین، زایمان انجام شود. مواردی نیز وجود دارد که پزشک ممکن است مقدمات سزارین را از قبل آماده کند. درحقیقت درشت بودن جنین و سزارین در مواردی با هم ارتباط دارند از جمله:

- اگر مادر مبتلا به دیابت است و وزن نوزاد مشکوک به بالاتر از 5/4کیلوگرم باشد.

- اگر مادر سالم است اما احتمال بالا بودن وزن نوزاد یعنی حدود ۵ کیلوگرم وجود داشته باشد.

- اگر قبلا نوزادی با دیستوشی شانه به دنیا آورده اید- یعنی شانه نوزاد در پشت استخوان لگن مادر گیر کند.

مهم نیست نوزاد شما چگونه به دنیا بیاید، به هر حال به دلیل مشکلات قند خون یا هر گونه آسیب احتمالی هنگام تولد مورد معاینه قرار می گیرد. مادر نیز برای دیابت مورد آزمایش قرار می گیرد، البته اگر در دوران بارداری دیابت او تشخیص داده نشده باشد.

 عوارض درشت بودن جنین چیست؟

ماکروزومی یک عارضه قابل کنترل است، اما می تواند خطرات احتمالی هم برای مادر و هم برای نوزاد به همراه داشته باشد - به ویژه در زمان زایمان و هنگامی که وزن نوزاد بیش از 5/4کیلوگرم باشد.

نوزادانی که از طریق واژن متولد می شوند ممکن است آسیب دیدگی مانند دیستوشی شانه را تجربه کنند، وضعیتی که شانه نوزاد در پشت استخوان لگن مادر گیر می کند. اگر پزشک شما به دیستوشی شانه مشکوک باشد، ممکن است سعی کند با دستکاری، وضعیت جنین را تغییر دهد. اگر این عمل مؤثر نباشد، پزشک شما احتمالا از دستگاه فورسپس یا وکیوم‌ برای کمک به زایمان استفاده می کند و یا با عمل سزارین نوزاد را به دنیا می آورد.

هر چه زایمان دشوارتر باشد می تواند خطرات بیشتری برای مادر ایجاد کند. نوزادان درشت گاهی می توانند سبب پارگی واژن یا افزایش خونریزی بعد از زایمان شوند. مادرانی که قبلا تحت عمل جراحی سزارین قرار گرفته اند، نیز احتمال بیشتری برای پارگی رحم دارند - یک عارضه نادر اما جدی که باعث پاره شدن رحم از محل بخیه و در امتداد زخم های قبلی می شود.

پس از به دنیا آمدن نوزاد مبتلا به ماکروزومی، احتمالا به دلیل پائین بودن قند خون، زردی یا مشکلات تنفسی، نیاز به بستری در دستگاه NICU خواهد داشت.

اما به خاطر داشته باشید: در بیشتر موارد درشت بودن جنین هیچ عارضه ای ندارند و می توانند به محض آمادگی مادر به خانه بروند. اگر چه، ماکروزومی این پتانسیل را دارد که منجر به  برخی عوارض برای مادر و نوزاد شود. اما شرایط قابل کنترل است و بسیاری از نوزادان ماکروزومی کاملا سالم به دنیا می آیند. فقط به یاد داشته باشید که برای این نوزادان از پوشک های بزرگ استفاده کنید.

https://www.whattoexpect.com/pregnancy/microsomia