آمپول منوگان چیست و کاربرد آن در درمان ناباروری چیست؟
اگرچه در گذشته، ناباروری مشکل جدی بود که باعث از هم پاشیدن و یا سرد شدن کانون زندگی بسیاری از خانواده ها می شد، اما خوشبختانه امروزه به لطف درمان های کمک باروری، بسیاری از زوجین نابارور می توانند به آرزوی شیرین خود یعنی بچه دار شدن دست پیدا کنند. یکی از داروهای مورد استفاده در درمان ناباروری، آمپول منوگان است که توسط بسیاری از پزشکان تجویز می شود. در این مقاله به اینکه آمپول منوگان چیست و همچنین کاربردها، عوارض و نکات حین استفاده از آن پرداخته شده است تا اطلاعاتتان در این زمینه افزایش یابد.
آمپول منوگان چیست؟
آمپول منوگان یا به عبارت صحیح تر منوگون (Menogon)، در واقع نام تجاری فرآورده دارویی منوتروپین یا اچ ام جی (HMG) است که در بازار دارویی ممکن است با نام های تجاری دیگری همچون منوپور (Menopur)، پرگونال (Pergonal) و هومگون (Humegon) نیز قابل دسترس بوده و به فروش برسد.
منوتروپین یا همان اچ ام جی که ماده اصلی آمپول منوگان را تشکیل می دهد، از دسته دارویی گنادوتروپین ها بوده و در واقع مخلوطی از دو هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینی (LH) است. بد نیست بدانید که اولین موارد گنادوتروپین های تجاری مانند اچ ام جی، در واقع از طریق استخراج هومورن های FSH و LH از ادرار زنان یائسه به دست آمده اند.
با توجه به عملکرد هورمون های گنادوتروپین در بدن، دو کارکرد مهم برای آمپول منوگان در نظر گرفته شده است که شامل این موارد هستند:
1. تحریک و القای تخمک گذاری و کمک به وقوع بارداری: یکی از علل شایع و عمده ناباروری در زنان، رخ ندادن تخمک گذاری است. آمپول منوگان به دلیل ترکیب دو هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینی (LH)، می تواند به رشد فولیکول ها و وقوع تخمک گذاری در آن دسته از زنان نابارور که اختلال در تخمک گذاری آن ها، به دلیل نارسایی اولیه تخمدان نیست، کمک کند. برای به دست آوردن بهترین نتیجه، لازم است بعد از تزریق منوگان یا همان اچ ام جی، آمپول گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان اچ سی جی (HCG) نیز تحت نظر پزشک دریافت شود تا شانس وقوع تخمک گذاری به حداکثر میزان خود برسد. به علاوه در صورت تصمیم به انجام آی یو آی (IUI) و یا آی وی اف(IVF) یا همان لقاح آزمایشگاهی نیز ممکن است این آمپول برای کمک به تخمک گذاری تجویز شود. بد نیست بدانید که منوگان یا همان منوتروپین، داروی انتخابی پزشکان برای آن دسته از زنانی است به کلومیفن (یکی از داروهای محرک تخمک گذاری)، پاسخ مناسبی نداده اند.
2. درمان ناباروری مردانه: آن دسته از مردانی که به دلیل کمبود هورمون های گناودتروپین، دچار اختلال علمکرد در بیضه و اسپرماتوژنز شده اند، با دریافت آمپول منوگان یا همان منوتروپین، می توانند به افزایش سطح آندروژن ها و تستوسترون و در نتبجه بهبود روند تولید اسپرم و در نتیجه حل مشکل ناباروری امیدوار باشند.
مقدار و نحوه مصرف آمپول منوگان
آمپول منوگان، به صورت زیر پوستی (زیرجلدی) و یا عضلانی (بسته به نوع تجاری دارو)، تزریق شده و میزان دوز مورد نیاز آن در هر نوبت تزریق، برحسب علت تجویز و همچین سابقه پزشکی، پاسخ بدن بیمار، نتایج سونوگرافی و سطح هورمون ها (استرادیول در زنان و تستوسترون در مردان)، تعیین می شود. به یاد داشته باشید که هرگز خودسرانه از فرآورده دارویی منوتروپین استفاده نکرده و حتما با پزشک خود در مورد این دارو و نحوه صحیح مصرف آن مشورت کنید.
ممنوعیت های مصرف آمپول منوگان
بر اساس راهنمای شرکت سازنده، در صورت وجود هر یک از شرایط زیر، استفاده از آمپول منوگان یا همان اچ ام جی ممنوع است. این موارد عبارت هستند از:
- بارداری (ممکن است باعث آسیب به جنین و بروز نقائص مادرزادی شود)،
- خونریزی غیرطبیعی از واژن که علت آن مشخص نباشد،
- نارسایی اولیه تخمدان،
- اختلالات کنترل نشده تیروئید یا غده فوق کلیه،
- کیست تخمدان که علت آن نامشخص باشد (کیست های تخمدانی ناشی از سندرم تخمدان پلی کیستیک، منع مصرفی برای منوتروپین ایجاد نمی کنند)،
- سرطان پستان، سرطان رحم یا تخمدان،
- وجود فیبروم (میوم) در رحم،
- سرطان هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز در مغز و یا وجود تومور در این دو بخش،
- سابقه حساسیت شدید به آمپول منوگان و فرآورده های تجاری مشابه.
به علاوه توصیه می شود برای اطمینان از بی خطر بودن مصرف منوتروپین یا همان منوگان، در صورت وجود این موارد، پزشک خود را در جریان قرار دهید:
- آسم،
- سابقه جراحی معده،
- سابقه کیست تخمدان یا "پیچش" (چرخیدن) تخمدان،
- وجود عوامل خطرساز برای لخته شدن خون (مانند دیابت، سیگار کشیدن، بیماری های قلبی، بیماری عروق کرونر، اضافه وزن و داشتن سابقه خانوادگی).
عوارض جانبی آمپول منوگان
از جمله عوارض جانبی که برای آمپول اچ ام جی یا همان منوگان گزارش شده است، می توان به این موارد اشاره نمود:
- بارداری های دو یا چند قلویی،
- افزایش خطر بارداری های خارج رحمی،
- گرگرفتگی،
- سرگیجه،
- تب،
- سردرد و به ویژه سردردهای میگرنی،
- احساس درد، تورم یا گرما در محل تزریق دارو،
- حساس شدن پستان ها به لمس و احساس درد، تورم و سنگینی در آن ها،
- بزرگ شدن سینه ها (ژنیکوماستی) در مردان،
- حالت تهوع و استفراغ،
- اسهال و در موارد بسیار کمتر یبوست،
- کمردرد و درد در لگن،
- سندرم شبه آنفلوآنزا،
- علائم واکنش آلرژیک جدی و شدید مانند کهیر، تنفس دشوار، تورم صورت، لب ها، زبان یا گلو (نیازمند مراجعه اورژانسی به پزشک)،
- افزایش سریع و ناگهانی وزن، به خصوص در صورت و در بخش میانی تنه،
- تحریک بیش از حد تخمدان، سندرم بزرگ شدن ناگهانی تخمدان (OHSS) که می تواند یک وضعیت تهدید کننده زندگی باشد،
- کاهش خروجی ادرار یا متوقف شدن آن،
- درد معده،
- نفخ و تجمع گاز در شکم،
- احساس درد در قفسه سینه در هنگام نفس کشیدن و احساس تنگی نفس (به خصوص هنگام خوابیدن)،
- تند شدن ضربان قلب،
- سرفه خشک،
- علائم سکته مغزی شامل بی حسی یا ضعف ناگهانی (به ویژه در یک طرف بدن)، سردرد شدید ناگهانی، بروز اختلال در گفتار، بینایی و یا تعادل،
- علائم ترومبوآمبولی ریوی شامل درد قفسه سینه، سرفه ناگهانی، خس خس سینه، تنفس سریع، سرفه خونی،
- و علائم لخته شدن خون در پاها (ترمبوز وریدی عمقی پاها) شامل احساس درد، تورم، گرما یا قرمزی در یک یا هر دو پا.
تداخلات دارویی آمپول منوگان
تداخل دارویی قابل توجهی تاکنون گزارش نشده است.
موارد مهم هنگام استفاده از آمپول منوگان
شرکت های سازنده فرآورده دارویی اچ ام جی یا همان آمپول منوگان، نکاتی را ارائه داده اند که رعایت کردن آن ها در هنگام مصرف از احتمال وقوع عوارض جانبی کم کرده و منجر به افزایش اثربخشی دارو می شود. این نکات عبارت هستند از:
- قبل از تزریق آمپول منوگان، لیست تمام داروهای مصرفی و حتی گیاهان دارویی و داروهای بدون نسخه را به پزشک خود ارائه دهید.
- بدون نظر پزشک و به صورت خودسرانه دوز دارو را تغییر ندهید و یا از آن برای مدت طولانی تر از زمان تجویز شده توسط پزشک، استفاده نکنید.
- در صورت فراموشی و از دست دادن دوز منوتروپین، برای راهنمایی با پزشک خود تماس گرفته و به صورت خودسرانه میزان دارو را دوبرابر نکنید.
- آمپول منوگان و سایر نوتروپین ها دارویی پودری دارند که باید قبل از استفاده با مایع (رقیق کننده) مخلوط شوند. بعد از مخلوط کردن دارو را به آرامی بچرخانید تا محلول برای تزریق آماده شود اما هرگز آن را تکان ندهید چون ممکن است کف کند.
- در صورت تغییر رنگ و یا وجود رسوب و ذرات معلق در محلول تهیه شده، از دارو استفاده نکنید.
- در هر نوبت، محلول را فقط هنگامی که آماده تزریق هستید آماده کرده و آن را برای استفاده بعدی ذخیره نکنید. پس از تزریق نیز، هر بخشی از داروی مخلوط را که بلافاصله استفاده نمی شود دور بریزید.
- پودر مخلوط نشده دارو را در دمای کنترل شده اتاق و دور از رطوبت، گرما و نور نگهداری کنید. اگر شرکت سازنده و یا پزشک از شما خواست تا فرآورده دارویی پودری را در یخچال بگذارید، آن را در طبقه های پایینی قرار دهید تا از یخ زدگی در امان بماند.
- قبل از استفاده تزریق آمپول منوگان، دست ها را با آب و صابون بشویید و محل تزریق را با پد الکلی تمیز کنید. بسیار مهم است که محل تزریق را هربار تغییر دهید و به یاد داشته باشید که بعد از نزریق محل آن را مالش ندهید.
- در طی دوره درمان حتما تحت نظر پزشک باشید و بدون انجام دادن سونوگرافی، آمپول اچ سی جی را خودسرانه تزریق نکنید.
- در نهایت اینکه در صورت بروز علائم سندرم تحریک و بزرگ شدن ناگهانی تخمدان (OHSS) که شامل نفخ، درد لگن، افزایش وزن، درد شدید شکمی و تنگی نفس است، مصرف دارو را قطع کرده و سریعا به پزشک خود یا یک مرکز درمانی مراجعه کنید.
مطالعه بیشتر:
نحوه تزریق آمپول hcg برای بارداری چگونه است؟
داروی پرگونال چیست و موارد استفاده داروی پرگونال چیست؟
آمپول پی دی پرگ PD PREG و مقدار و نحوه مصرف آمپول پی دی پرگ
آیا تزریق هورمون HCG در دوران بارداری از سقط جنین جلوگیری می کند؟
