آمپول برای بزرگ شدن فولیکول ورشد ناکافی فولیکول تخمدان چیست؟
یکی از علل مهم ناباروری، رشد ناکافی فولیکول های موجود در تخمدان است که در نتیجه آن اختلال در تخمک گذاری رخ داده و انجام شدن لقاح و بارداری را غیرممکن می کند. اینکه چرا فولیکول ها به آن حد که برای تخمک گذاری مناسب باشد، رشد نکرده و بزرگ نمی شوند، ناشی از علل مختلفی همچون عدم تعادل در سطح هورمون ها و ... بوده که پزشکان برای حل آن ممکن است قرص و آمپول برای بزرگ شدن فولیکول تجویز کنند. در این مقاله، به انواع آمپول برای بزرگ شدن فولیکول اشاره شده است.
در مورد تخمک گذاری چه می دانید؟
زنان، با ذخیره ای از فولیکول های نابالغ و کوچک در درون تخمدان های خود متولد شده و هنگامی که به سن بلوغ می رسند، در هر ماه تعدادی از این فولیکول ها شروع به رشد کرده و در نهایت به طور معمول یکی از آن ها که به حد کافی بزرگ شده، به عنوان تخمک بالغ از تخمدان به درون لوله های رحمی آزاد می شود که به این فرآیند "تخمک گذاری"، گفته می شود. تخمک گذاری، یکی از نکات کلیدی برای وقوع بارداری و بچه دار شدن است و هرگونه اختلال در آن، می تواند منجر به ناباروری در زنان شود.
اما همیشه شرایط طبق روال پیش نرفته و گاهی اوقات به دلیل مشکلاتی همچون سندروم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات هورمونی، چاقی خانم و ...، رشد فولیکول ها به خوبی انجام نشده و در نتیجه تخمک گذاری رخ نمی دهد. در چنین مواردی پزشکان داروهای محرک تخمک گذاری که شامل قرص و آمپول برای بزرگ شدن فولیکول هستند را به عنوان بخشی از برنامه درمانی خود تجویز می کنند.
انواع آمپول برای بزرگ شدن فولیکول
قبل از اینکه با انوع آمپول برای بزرگ شدن فولیکول آشنا شوید، باید این نکته مهم را در نظر بگیرید که به دلیل عورارض جدی و جبران ناپذیر، تحت هیچ شرایطی مجاز به استفاده خودسرانه نبوده و تنها در صورت تجویز پزشک و نظارت مستقیم او می توانید از این داروها کمک بگیرید.
1. آمپول منوتروپین یا اچ ام جی (HMG): این آمپول که با نام های تجاری همچون منوپور (Menopur)، منوگان (Menogon)، هومگون (Humegon)، پرگونال (Pergonal) و ...، به فروش می رسد، از دسته دارویی گنادوتروپین ها و ترکیبی از دو هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینی (LH) است که به نسبت مساوی با هم مخلوط شده اند. به دلیل این ترکیب هورمونی، پزشکان آمپول HMG را با هدف تحریک رشد و بزرگ شدن فولیکول ها و وقوع تخمک گذاری تجویز کرده و برای رسیدن به بهترین اثربخشی به طور معمول همراه با این دارو، تزریق آمپول اچ سی جی (HCG) را نیز توصیه می کنند. آمپول اچ ام جی، به دو شکل عضلانی و یا زیر پوستی (زیرجلدی)، قابل تزریق بوده و به شکل ویال پودری که برای استفاده باید با مایع رقیق کننده ترکیب شود، به فروش می رسد.
آمپول اچ ام جی، برای آن دسته از زنانی مناسب است که به دلیلی غیر از نارسایی اولیه تخمدان، دچار اختلال در تخمک گذاری شده اند. به علاوه زنانی که تحت درمان با روش های کمک باروری همچون آی یو آی (IUI) و یا آی وی اف (IVF) یا همان لقاح آزمایشگاهی هستند، نیز کاندیدای مناسبی برای دریافت آمپول HMG به شمار می روند.
نگران کننده ترین عارضه در پی تزریق HMG به عنوان آمپول برای بزرگ شدن فولیکول، وقوع تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) بوده که در طی آن تخمدان ها بزرگ شده و در صورت انجام نشدن اقدامات درمانی در زمان مناسب، حتی خطر تهدید شدن زندگی خانم وجود دارد.
2. آمپول FSH: آمپول های حاوی هورمون محرک فولیکول (FSH)، به سه دسته کلی تقسیم بندی می شوند که هر کدام از آن ها با یکدیگر در زنجیره های جانبی کربوهیدراتی تفاوت دارند و شامل این موارد هستند:
- اوروفولیتروپین یا یوروفولیتروپین (Urofollitropin): این فرآورده دارویی که با نام های تجاری مترودین (Metrodin)، براول (Bravelle) و ... در بازار دارویی ما در دسترس است، در واقع حاوی هورمون محرک فولیکول (FSH) بوده که از ادرار زنان یائسه استخراج شده و به عنوان FSH ادراری نیز شناخته می شود. اوروفولیتروپین با هدف تولید فولیکول های متعدد و تحریک رشد و بزرگ شدن آن ها برای آن دسته از زنانی تجویز می شود که از کمبود هومورن FSH رنج برده، به داروی کلومیفن پاسخ مناسب نداده و یا به دلایل دیگری به جز نارسایی اولیه تخمدان، دچار اختلال در تخمک گذاری شده اند. به علاوه در زنانی که تحت درمان با روش های کمک باروری و به ویژه آی وی اف هستند، نیز کاربرد دارد. اوروفولیتروپین، اغلب به شکل ویال های پودری به فروش می رسد که برای تزریق، حتما باید با مایع مخصوص رقیق شوند. نکته مهمی که در مورد اوروفولیتروپین باید بدانید این است که اگرچه این دارو اثربخشی مشابه به آمپول HMG دارد، اما احتمال ایجاد عارضه تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)، در طی درمان با آن بسیار کمتر است.
- فولیتروپین آلفا (Follitropin alfa): گونال اف (Gonal-F) و سینال اف (Cinnal-F)، شناخته شده ترین نام های تجاری برای این فرآورده دارویی هستند که با هدف رشد و بزرگ شدن فولیکول ها (به جز نارسایی اولیه تخمدان)، تجویز شده و به ویژه برای زنانی کاربرد دارد که حتی با مصرف کلومیفن هم قادر به تخمک گذاری نبوده اند و یا تحت درمان با روش های کمک باروری مثل آی وی اف هستند. تفاوت فولیتروپین آلفا با اوروفولیتروپین در این است که حاوی هومورن FSH انسانی بوده که از راه نوترکیبی دی ان ای (DNA) به دست آمده است و به علاوه برخلاف اوروفولیتروپین، هیچ مقداری از هورمون LH را به صورت ناخالص در خود ندارد. اثربخشی فولیتروپین آلفا به عنوان یک آمپول برای بزرگ شدن فولیکول، تفاوت قابل ملاحظه ای با آمپول HMG و اوروفولیتروپین ندارد، اما احتمال وقوع عوارضی همچون واکنش های حساسیتی با آن، بسیار کمتر است.
- فولیتروپین بتا (Follitropin beta): فولیتیسم (Follistim)، نام تجاری این فرآورده دارویی است که درست مانند فولیتروپین آلفا، حاوی هومورن FSH انسانی به دست آمده از راه نوترکیبی دی ان ای (DNA) می باشد. کاربرد آمپول فولیتروپین بتا همانند دو محصول قبلی تحریک تولید و رشد و بزرگ شدن فولیکول ها در زنانی است که به هر دلیلی به غیر از نارسایی اولیه تخمدان، دچار اختلال در تخمک گذاری هستند و اگرچه نیمه عمر کوتاهتری نسبت به اوروفولیتروپین دارد، اما به همان اندازه اثربخش و کارآمد است.
3. لوتروپین آلفا (Lutropin Alfa): حاوی هورمون لوتئینی (LH) نوترکیب انسانی بوده و با نام تجاری لووریس (Luveris) که یک ویال پودری شکل است، به فروش می رسد. این آمپول برای کمک به رشد و بزرگ شدن فولیکول در خانم هایی که دچار کمبود هورمون LH هستند و از نارسایی اولیه تخمدان رنج نمی برند، تجویز شده و در همراهی با فولیتروپین آلفا بهترین نتیجه را می دهد.
عوارض دریافت آمپول برای بزرگ شدن فولیکول
اگرچه داروهایی که به آن ها اشاره کردیم، به رشد و بزرگ شدن فولیکول ها کمک کرده و در همراهی با آمپول هایی همچون اچ سی جی (HCG) و اوویترل (Ovitrelle)، باعث می شوند تا تخمک گذاری و در نتیجه آن بارداری رخ دهد، اما درست مانند هر داروی دیگری، عوارض خاصی را نیز به همراه داشته که رایج ترین آن ها عبارت هستند از:
- سردرد،
- سرگیجه،
- احساس تهوع،
- احساس درد، سنگینی و پری در سینه ها،
- تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS)،
- احساس نفخ و درد در شکم،
- بارداری دو یا چند قلویی،
- افزایش خطر بارداری خارج رحمی،
- بروز واکنش های آلرژیک و درد در محل تزریق،
- و تشکیل لخته در عروق،
در نهایت بد نیست بدانید اینکه کدام یک از این داروها به عنوان آمپول برای بزرگ شدن فولیکول انتخاب شوند، وابسته به نظر پزشک بوده و بر اساس مواردی همچون سابقه پزشکی بیمار، وزن و میزان پاسخدهی او به درمان های قبلی تعیین می شود. بنابراین تصمیم گیری در این مورد را به پزشک خود واگذار کرده و از انجام اقدامات خودسرانه به صورت جدی اجتناب کنید.
مطالعه بیشتر:
آمپول Ovitrelle و مقدار و نحوه مصرف آن چگونه است؟
آمپول منوگان چیست و کاربرد آن در درمان ناباروری چیست؟
آمپول پی دی پرگ PD PREG و مقدار و نحوه مصرف آمپول پی دی پرگ
تزریق آمپول سینال اف برای بارداری و علت تجویز آمپول سینال اف چیست؟
