آمپول تحریک تخمک گذاری و هدف از تحریک تخمک گذاری چیست؟

هدف از تحریک تخمک گذاری، چیست؟

پیش از آنکه در مورد انواع آمپول تحریک تخمک گذاری صحبت کنیم، در ابتدا لازم است در رابطه با هدف و علت انجام این روش درمانی بیشتر بدانید. به طور معمول پزشکان با دو هدف کلی، داروها و انوع آمپول تحریک تخمک گذاری را برای یک خانم تجویز می کنند که این دو دلیل عبارت هستند از:

1. کمک به آن دسته از زنانی که دچار اختلال در تخمک گذاری هستند:

همانطور که اشاره کردیم، یکی از رایج ترین دلایل ناباروری در میان زنان اختلال در تخمک گذاری است که به دلایل مختلفی همچون مشکلات هورمونی، سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOs) یا در اصطلاح عامیانه تنبلی تخمدان و ... رخ می دهد. در چنین شرایطی، فولیکول های ذخیره شده در تخمدان یک خانم به خوبی رشد نکرده و برای وقوع تخمک گذاری به میزان کافی بزرگ و بالغ نمی شوند و یا حتی در صورت رشد مناسب، نمی توانند در موعد مقرر از تخمدان به درون لوله های رحمی (لوله های فالوپ) رها شوند. در نتیجه چنین امری، امکان به هم پیوستن اسپرم و تخمک در درون لوله رحمی وجود نداشته و لقاح و بارداری نیز رخ نخواهد داد. آمپول تحریک تخمک گذاری، در چنین شرایطی به داد خانم ها رسیده و به حل مشکل آن ها کمک می کند، به ویژه در مواردی که به قرص های محرک تخمک گذاری مانند کلومیفن پاسخ مناسبی نداده باشند.

2. کمک به آن دسته از زنانی که تحت درمان با روش های کمک باروری هستند:

روش های کمک باروری مانند آی یو آی (IUI) و آی وی اف (IVF)، سخت و هزینه بر بوده و برای نتیجه گرفتن از آن ها ممکن است مدت زمان زیادی لازم باشد، بنابراین اگر پزشک به هر دلیل تصمیم به انجام دادن این روش ها گرفته باشد، باید تمامی شرایط را برای رسیدن به بهترین نتیجه مهیا کند که یکی از آن ها اطمینان داشتن از وقوع تخمک گذاری در زمان مشخص و قابل تشخیص است. برای دستیابی به این هدف، بهترین استراتژی این است که به کمک داروهایی همچون آمپول تحریک تخمک گذاری، چندین تخمک در سیکل مورد نظر رشد کرده و آزاد شوند تا شانس وقوع بارداری به حداکثر میزان خود برسد.

انواع آمپول تحریک تخمک گذاری

به صورت کلی آمپول هایی که برای بزرگ شدن و تحریک تخمک گذاری در زنان، تجویز می شوند در دو دسته کلی قرار می گیرند که هر کدام از آن ها دارای زیردسته های مخصوص به خود هستند:

1- آمپول تحریک تخمک گذاری با هدف رشد و بزرگ شدن فولیکول های تخمدان

2- آمپول تحریک تخمک گذاری با هدف کمک به آزاد شدن تخمک و وقوع تخمک گذاری

1- انواع آمپول تحریک تخمک گذاری با هدف رشد و بزرگ شدن فولیکول های تخمدان

هدف از تجویز داروهایی که در این دسته قرار می گیرند، کمک به رشد و بزرگ شدن چندین فولیکول در ماه بوده تا بدین ترتیب شانس وقوع تخمک گذاری و در نتیجه بارداری در زنان افزایش یابد. رایج ترین انواع آمپول برای بزرگ شدن فولیکول عبارتند از:

- آمپول منوتروپین یا اچ ام جی (HMG): این آمپول تحریک تخمک گذاری، جزو دسته داروهای گنادوتروپین بوده و به طور معمول جزو اولین انتخاب های پزشکان برای کمک به رشد و بزرگ شدن فولیکول ها است. این دارو که ترکیب دو هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون لوتئینی (LH) است، با نام های تجاری مختلفی همچون پی دی هوموگ (PD HOMOG) منوگان (Menogon)، پرگونال (Pergonal) و ... به فروش رفته و می تواند عوارض جانبی همچون درد در شکم و لگن، حالت تهوع و استفراغ، کمردرد، اسهال، احساس نفس تنگی، درد، قرمزی، گرما و تورم در محل تزریق، واکنش های آلرژیک، تشکیل لخته در عروق و ترومبوآمبولی و سردرد را برای مصرف کنندگان خود به دنبال داشته باشد. رایج ترین و خطرناک ترین عارضه قابل انتظار در هنگام درمان با منوتروپین ها، تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) بوده که یک عارضه جدی است و در صورت انجام نشدن اقدامات درمانی در زمان مناسب، حتی ممکن است کشنده هم باشد.

- آمپول اوروفولیتروپین (Urofollitropin): اوروفولیتروپین یا به بیان دیگر یوروفولیتروپین، متعلق به خانواده گنادوتروپین های بسیار خالص است و حاوی هورمون محرک فولیکول (FSH) استخراج شده از ادرار زنان یائسه می باشد. برخلاف آمپول HMG، میزان وجود هورمون LH در فرآورده های اوروفولیتروپینی کمتر از 0.1 واحد بوده و به همین دلیل احتمال وقوع عوارضی همچون تحریک بیش از حد تخمدان (OHSS) در حین استفاده از این داروها کمتر است، البته باید بدانید که اثربخشی اوروفولیتروپین در تحریک تخمک گذاری، تقریبا مشابه با منوتروپین ها است و برتری قابل توجهی نسبت به آن ها ندارد. شما آمپول اوروفولیتروپین را می توانید با نام های تجاری فرتینکس (Fertinex)، براول (Bravelle)، و ... از داروخانه ها تهیه کنید.

- آمپول فولیتروپین آلفا (Follitropin alfa): این فرآورده دارویی نیز از دسته گنادوتروپین ها بوده و حاوی هورمون محرک فولیکول (FSH) تزریقی است، با این تفاوت که این هورمون از راه نوترکیبی دی ان ای (DNA) تولید شده و به همین دلیل به نام FSH انسانی شناخته می شود. آمپول فولیتروپین آلفا، که با نام های تجاری پیورگان (Puregon)، سینال اف (Cinnal-F)، گونال اف (Gonal-F) و ...، شناخته شده است، جزو نسل جدید داروهای محرک تخمک گذای طبقه بندی می شود و به دلیل خلوص بسیار بالا و اینکه هیچ میزانی از LH را در خود ندارد، برای تحریک تخمدان در چرخه های آی وی اف، موثرتر از اوروفولیتروپین و منوتروپین ها (HMG) عمل می کند. به علاوه احتمال وقوع واکنش های آلرژیک با آن بسیار کمتر است.

- آمپول فولیتروپین بتا (Follitropin beta): فولیتروپین بتا، مانند فولیتروپین آلفا، از دسته داروهای گنادوتروپین و حاوی FSH انسانی بوده و تنها در برخی زنجیره های کربوهیدراتی با هم تفاوت بسیار جزیی دارند. بر اساس تحقیقات انجام شده، تعداد تخمک های جمع آوری شده و میزان موفقیت بارداری در درمان با فولیتروپین بتا تفاوت چندانی با فولیتروپین آلفا نداشته و هر دو به یک اندازه موثر هستند. پیورگان (Puregon)، فولیتیسم (Follistim) و ...، نام های تجاری هستند این دارو هستند که در ایران می توانید آن ها را پیدا کنید.

- لوتروپین آلفا (Lutropin Alfa): برخلاف داروهایی که به آن ها اشاره شد، لوتروپین آلفا تنها دارای هورمون لوتئینی (LH) بوده که از راه نوترکیبی دی ان ای (DNA) به دست آمده است و بنابراین بیشتر برای آن دسته از زنانی تجویز می شود که به دلیل کمبود این هورمون دچار اختلال در تخمک گذاری شده اند. لووریس (Luveris) و پرگووریس (Pergoveris)، از جمله نام های تجاری این دارو هستند و عوارضی مشابه به سایر گنادوتروپین ها دارند. اگر بخواهیم در میان انواع آمپول تحریک تخمک گذاری با هدف رشد و بزرگ شدن فولیکول های تخمدان، یک مقایسه کلی انجام دهیم و بگوییم که کدامیک از آن ها بهتر هستند، بدون شک به پاسخ ثابت و قطعی نمی رسیم، چرا که پزشک برحسب شرح حال و پاسخدهی بدن هر فرد به درمان در مورد داروهای مناسب برای او تصمیم گیری خواهد کرد.

2- آمپول تحریک تخمک گذاری با هدف کمک به آزاد شدن تخمک و وقوع تخمک گذاری

در طی درمان با هدف تحریک تخمک گذاری، به طور معمول در ابتدا پزشک آن دسته از داروها و آمپول هایی را تجویز می کند که به رشد و بزرگ شدن فولیکول ها کمک می کنند، وقتی که این هدف تامین شد، برای به دست آوردن بهترین نتیجه، لازم است تا آمپول هایی تجویز شوند که به آزاد شدن تخمک های بالغ از تخمدان کمک می کند. رایج ترین این آمپول ها عبارتند از:

آمپول گنادوتروپین جفتی انسانی یا همان اچ سی جی (HCG): پرگنیل (Pregnyl)، فولیگنان (Folignan)، پی دی پرگ (PD PREG)، گنارکس (Gonarex) و ...، نام های تجاری این آمپول هستند که با هدف القای تخمک گذاری در زنان تجویز می شود. از نظر عوارض، این فرآورده دارویی عوارضی مشابه به سایر گنادوتروپین ها داشته و می تواند منجر به بروز سردرد، خستگی و بی حالی، افزایش وزن بدن، درد، قرمزی، تورم و گرما در محل تزریق، تهوع و استفراغ، درد در کمر، زیر شکم و لگن و از همه مهم تر تحریک بیش از حد تخمدان شود.

- آمپول کوریوگنادوتروپین آلفا (Choriogonadotropin alfa): این فرآورده دارویی که با نام های تجاری اوویترل (Ovitrelle)، نوارل (Novarel) و ...، به فروش می رسد عملکردی مشابه به هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی (HCG) دارد و تنها تفاوت آن در این است که با استفاده از فناوری DNA نوترکیب تولید شده است. در مورد تفاوت ما بین این آمپول با آمپول HCG ، تحقیقات بیانگر این نکته مهم هستند که این دو دارو در میزان اثربخشی هیچ تفاوت چشمگیری با هم نداشته و احتمال وقوع تحریک بیش از حد تخمدان نیز در هر دوی آن ها تقریبا یکسان است. تنها تفاوت کاهش واکنش های موضعی و حساسیتی در هنگام استفاده از کوریوگنادوتروپین آلفا است که عمدتا بر راحتی بیمار تأثیر می گذارد.

با در نظر گرفتن این نکات، می توان اینطور نتیحه گرفت که هر یک از انواع آمپول تحریک تخمک گذاری، معایب و مزایای خود را داشته و در میان آن ها، دارویی بهتر است که پزشک بسته به شرایط هر فرد، آن را انتخاب کند. بنابراین در این مورد حتما تحت نظر پزشک باشید و از انجام دادن اقدامات خودسرانه اجتناب کنید تا احتمال وقوع عوارض جدی و خطرناک به حداقل برسد.

مطالعه بیشتر:

نحوه تزریق آمپول hcg برای بارداری چگونه است؟

چه مدت پس از تزریق HCG تخمک‌گذاری انجام می شود؟

آمپول فولیگنان برای زنان و مقدار و نحوه مصرف آن چگونه است؟

داروهای تحریک تخمک گذاری و مزایا و عوارض جانبی آنها چیست؟